Ross Pomeroy
“İnsan beyni tercih edilen bir politik yönelimi mi yansıtıyor, yoksa fonksiyonel beyin yapıları nedeniyle mi politik bir yönelimi tercih ediyor?”
ABD’deki Ohio Eyalet Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nden bilim insanlarının oluşturduğu bir araştırma grubunun ortaya attığı bu düşündürücü “tavuk mu yoksa yumurta mı evvel gelir” ikilemi, yapay zekânın sadece bir beyin taramasını inceleyerek bir insanın siyasi ideolojisini hakikat biçimde kestirim edebildiğini ortaya koyan yeni makaleleriyle daha da ilgi cazip bir hale geldi. Araştırma makalesi PNAS Nexus isimli bilimsel mecmuada yayınlandı.
SİNİRBİLİM VE SİYASET
Bilim insanları, daha eski araştırmalarda politik inançların nörobilimsel temellerini araştırmak gayesiyle beyin tarama tekniklerini kullandılar. Örnek olarak, araştırmacılar daha evvel muhafazakârların (korku, tasa ve saldırganlıkla bağlı bir beyin bölgesi olan) ‘amigdalalarında’ daha fazla gri husus hacmine sahip olma eğilimi gösterdiklerini, liberallerin ise (diğer şeylerin yanı sıra, etik ve ahlâkla kontaklı olan) ‘ön singulat kortekslerinde’ daha fazla gri husus hacmine sahip olma eğilimi gösterdiklerini keşfettiler. Bir öbür deneyse, liberallerin ve muhafazakârların beyinlerinin siyasi görüntülerde sunulan “[özel bir anlam] yüklü” sözlere farklı biçimlerde reaksiyon verdiğini ortaya koydu.
Yayınlanan son çalışmada, araştırmacılar, bir para mükafatı için bir tabiatıyla açılan bir pencere [pop-up] düğmesine mümkün olduğunca çabuk basmak, isimleri yüzlerle eşleştirmek ya da az evvel okudukları bir öyküyle ilgili doğru/yanlış sorularını yanıtlamak üzere çeşitli kolay misyonları gerçekleştirdiği esnada, 174 sağlıklı genç yetişkin deneğin beyinlerindeki fonksiyonel temasları gözlemleyerek kaydetti. Bunun yanı sıra, uyanık ve rahat bir halde gözleri kapalı olan deneklerin beyinlerini dinlenme durumundayken taradılar.
Politik sinirbilim alanında, fonksiyonel ilişkinin (FC) ölçülmesi biraz seçkin görülür. FC, beynin farklı kısımlarının birbirleriyle bağlantı kurarcasına birebir anda misal aktiviteyi nasıl gösterebileceğini tabir eder. Araştırmacılar, ABD’de bulunan Ohio Süperbilgisayar Merkezi’ndeki muhteşem bilgisayarlarda çalıştırılan ‘BrainNetCNN’ ismi verilen son teknoloji eseri bir yapay zekâ derin öğrenme tekniğini, vazifelerin tamamından toplanan fonksiyonel irtibat datalarını incelemek ve bunları bir ilâ altı puan ortasında çok liberalden çok muhafazakâra uzanan bir ölçek üzerinde puanlandırarak, deneklerin beyan ettiği politik ideolojiyle ilişkilendirmek hedefiyle kullandılar.
BrainNetCNN, bir insanın ideolojisini, siyaset biliminde aslında ideolojinin en güçlü belirleyicilerinden biri olarak kabul edilen ebeveynlerinin inançlarına dayanarak varsayım etme teşebbüsünden bekleyeceğinize benzeri bir halde, eldeki bilgileri bir kişinin siyasi ideolojisini neredeyse yüzde 70 doğrulukla kestirim edebilecek biçimde kullanabildi.
Araştırmacılar, “Bu araştırma, siyasal davranışın biyolojik ve nörolojik kökenlerinin daha evvel düşünülenden çok daha derinlere indiğini ortaya koyuyor” diyorlar.
NÖROPOLİTİK Mİ? BİRAZ AĞIR OLALIM!
Araştırma tartışmasız biçimde teşvik edici olsa da, aslında büyük bilgileri kullanarak bir [davranışsal] model avcılığı yapıyor. Bunda bir sorun yok fakat bir model yalnızca geniş ve çeşitli bir araştırma kümesini baz alıyorsa sağlam ve yaygın biçimde uygulanabilir. Var olan durumda, deneklerin tamamı, on bireyden yedisi liberal olan genç yetişkinlerden oluşuyordu. Hâl böyleyken, model öteki Amerikalılar (ya da genel bağlamda insanlar) üzerinde test edildiğinde işlemeyebilir. Buna ek olarak, yapay zekâ, bizlere ideolojinin nörolojik kökenleriyle rastgele bir şey söyleyemez; çünkü bunu yapması maksadıyla tasarlanmadı. Buna karşılık vermek ziyadesiyle uzun bir çalışmayı gerektiriyor.
Yazının özgünü Big Think sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)