Nur Kaplan
ANKARA – Yaz aylarının başlamasıyla bilhassa kıyı bölgelerinden orman yangını haberleri de gelmeye başladı. Yangınlara müdahale ederken alanda vefat tehlikesiyle karşı karşıya çalışan orman yangın emekçilerinin rolü, bilançonun ağır olmaması için kritik değere sahip. Orman yangınlarıyla gayret edecek emekçi sayısının son yıllarda azalması yahut süreksiz personel olarak çalıştırılmaları yangınla uğraş çalışmalarının yetersiz olabileceği tartışmalarına neden oldu.
‘YANGIN EMEKÇİSİ BABAMI GETİRİN’
Orman Genel Müdürlüğü 2021 Yılı Faaliyet Raporu’nda yer alan bilgilere nazaran 2020 yılında 9 bin 89 olan daima emekçi sayısı, 2021 yılında 8 bin 436’ya düştü. 2020 yılında 8 bin 197 olan süreksiz emekçi sayısı ise 2021’de 10 bin 90’a çıktı. Yangın sayısı her geçen gün artarken daima personel sayısının azalıp süreksiz emekçi sayısının artması yangına müdahale eden takımların iş yükünde artışı da beraberinde getiriyor.
2014 yılından bu yana takımsız bir formda süreksiz olarak orman personelliği yapan Ali T. geçen yılki orman yangınlarında beş kez mevtle burun buruna geldiğini, ölen arkadaşlarının olduğunu söylüyor: “O sırada helalleşmek için işletme müdürünü ve eşimi aradım. Kızım 10 günün sonunda müdür yardımcısına giderek ‘babamı getirin’ dedi. O gece bizi Antalya’dan çektiler…”
Orman yangınları için gittikleri bölgenin toplumsal tesislerinde konakladıklarını söyleyen Ali T., orada akşam saat 20.00’ye kadar kalmaları için evrak imzaladıklarını ancak gece 02.00’de yangın çıktığında gitmelerine karşın mesai fiyatı alamadıklarını belirtip şöyle devam ediyor: “Bizim çizelgede mesai saat 20.00’de biter muharrir. Lakin devamlı yangına hazır olacağımıza dair imza atıyoruz. Mesai bitse bile bırakmıyorlar. Gitmezsek mobbing uyguluyorlar. Bazen 4-5 gün meskenin 10 kilometre ötesinde, hiç konuta gitmeden beklediğim oluyor. Yangınlarda çok güç kaidelerde misyon yapıyoruz. Ben şu an uyku ilacı kullanıyorum. Devamlı tez etmek zorundasınız, heyecan var. Kaza yapma oranınız çok yüksek.”
‘BİZDE ÖLEN ÖLDÜĞÜYLE KALIYOR’
Geçici orman yangın emekçilerinin 9 ay 29 gün kontratlı olduğunu söyleyen Ali T., takımsız bir halde ağır şartlarda çalıştıklarını tabir ediyor. Pek çok emekçi arkadaşının iki ay hiç çalışmadan kredi kartıyla, yüksek ölçüde borç içinde geçinmeye çalıştığından kelam eden Ali T., “Bize ‘12 ay çalışacaksınız’ diyorlar lakin ‘kadro vereceğiz’ demiyorlar. Yarın ne olacağımız muhakkak değil. Bir de bizimki tam ‘tehlikeli iş’ olarak da geçmiyor. Bizde ölen öldüğüyle kalıyor. On ay çalışıp, iki ay iş aramak zorundasın. Patronlarla ‘iki ay sonra çıkacağım’ diye de konuşamazsın. Birçok arkadaşımızın meskeni kira, 100 bin lira borcu olan arkadaşlarımız var” diyor.
‘KARA PERSONELİ OLMADAN BU YANGINLAR SÖNMEZ’
ORMAN-İŞ Genel Lideri Birol Gök ise Türkiye’de yangına müdahale eden 7 bin orman emekçisi olduğunu, alanda yer alan çalışanların uçak ve helikopter müdahalesinden çok daha büyük ehemmiyete sahip olduklarını söz etti. Gök, “Yangın birinci çıktığında helikopterlerin söndürmesi çok büyük tesir lakin yangın büyüdükten sonra ne uçak ne helikopterin yararı olur. Havadan gelen su buharlaşıyor. Kara personeli olmadığı sürece bu yangınlar sönmez” diyerek emekçi sayısının arttırılması gerektiğini belirtti.
15 YILDIR TAKIM BEKLEYENLER, İHALEYLE ALINAN DENEYİMSİZ EMEKÇİLER…
Orman yangın personellerinin her vakit yangına hazırlıklı olduklarını, işe girmeden evvel aşikâr bir kurstan geçtiklerini söyleyen Gök, 15 yıldır birebir işi yapan personellerin takımsız olmalarından şikâyet etti. Ormanda yalnızca yangın değil, dikim yahut yangın münasebetiyle bozulan alanları düzeltme üzere işlerin de olduğunu tabir eden Gök, kasım ayından sonra çıkarılan süreksiz emekçilerin bu işleri yapabileceğini söyledi.
Orman Genel Müdürlüğü’nün kâfi teçhizata sahip olduğunu lakin personel sayısının yetersiz kaldığını tabir eden Gök, ihaleyle emekçi alımlarına karşı durduklarını vurguladı: “Orman yangınlarında canhıraş çalışan personellerin ihaleyle alınması büsbütün yanlış. Bunlar müteahhit eliyle, ihaleyle yapılacak işler değil. Deneyim ister. Siz kalkıp müteahhide verip, üç günlük emekçiyi aldığınız vakit hem emekçiyi hem de ormanı yakarsınız. Orman Genel Müdürlüğü evvelki yıllarda olduğu üzere ihaleyle değil, kendi içinde eleman yetiştirmelidir. İhaleyle personel alarak hem ormanı hem çalışanının yanmasına sebep olursunuz” diye konuştu.
