Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın cumhurbaşkanı adayı olmasına yönelik tartışmaya değinerek, “Tayyip Erdoğan iki kere seçildi’ dediğinizde hukukçu olarak ‘hangi kanuna nazaran iki kere seçildi’ diye sorarım. İki farklı kanun unsuruna nazaran birer sefer seçilmiş” görüşünü savundu.
Şentop Türkiye gazetesinden Akif Bülbül’e konuştu. Şentop, “Ben artık erken seçimden bahsedenlerin de erken seçimden kelam etmemeye başladıklarını görüyorum. Sayıları azaldı biraz zira işin bir rasyonelitesi var. Seçimlere bir yıldan az bir müddet kaldı. Hasebiyle artık bunu söyleyenler açısından da rasyonelliği kalmadı zannediyorum Bir kısmının da fikir değiştirdiğini görüyoruz. Türkiye’nin en çok şikâyetçi olduğu hususlardan birisi sık sık seçim yapılmasıydı.” dedi.
Şentop şu tabirleri kullandı:
“Geriye dönüp baktığımızda 2002’den öncesine Türkiye’nin hiçbir vakit bir seçim devrini tamamlayamadığını, az yahut çok lakin erken seçim yaptığını görüyoruz. Burada hükûmet sistemiyle ilgili bir sorun hükümet olamaması, kurulamaması ve yürütülememesinden kaynaklanıyordu. Biz bir taraftan hükümet sistemini değiştirirken bir taraftan da seçimlerin vaktinde yapılması konusunda bir formül getirdik.
Eskiden Meclis’te karar alma sayısıyla seçim kararı alınabiliyordu artık onu değiştirdik. Nitelikli çoğunluk arıyoruz. Beşte üç çoğunluk arıyoruz yahut Cumhurbaşkanı tarafından karar verilmesi lazım. O bakımdan bir sefer sistemin mantığı gereği erken seçim kararı almak çok zorlaştı. Bunu gerektirecek siyasi bir sebep de görmüyorum. Esasen bu sistemde Meclis var. 5 yıl boyunca Cumhurbaşkanı ve hükümet seçilmiş oluyor. Beş yıllık bir program yapıyor bu programın tesirli meyveleri lakin dördüncü yıldan sonra alınmaya başlıyor. Artık bir sürü çalışmalar yapılmış bu çalışmaların tam da sonuçları alacağı bir vakitte onu beklemeden seçime gidilmesinin siyaseten de bir mantığı yok.
“Erken seçim ihtimali görmüyorum”
Ben bu tartışmaların tek bir sebebi olduğunu düşünüyorum. Siyasi partiler, ‘az kaldı, seçim oldu, olacak, teyakkuzda olalım’ telaffuzlarıyla kendi tabanlarının motivasyonunu sağlamaya çalışıyorlar. Genel olarak Türkiye’deki siyasi sisteme ziyan veren tarafları var. Bu tartışma anlamsız. Ben erken seçim ihtimali görmüyorum.
“Milletvekillerine ilişkin bu kadar fezlekenin olmasından rahatsızım”
Bazı milletvekilleri ile ilgili dokunulmazlıkların kaldırılması ve yargılanmalarının önünün açılması için adımlar atıldı. Elbet çok belge var. Meclis Lideri olarak milletvekillerine ilişkin bu kadar fezlekenin olmasından rahatsızlık duyuyorum Daha evvelki devirlere de bakıyoruz o vakit da fezlekeler olmuş fakat sayıca bu kadar fazla yok.
Bunun sebebi de şu; aşikâr cürümlerden ve belirli bir mühletten fazla mahkûmiyeti bulunanlar milletvekili adayı olamıyor, milletvekili seçilemiyorlar. Fakat yargılananlar var. Pekala evvelce neden bu türlü fezleke gelmemiş? Demek ki evvelden buna dikkat etmişler, yani mahkumiyet olmasa da yasal kaideler bakımından bir mahsur olmasa da tekrar de bir halde davası olan yargılanması olanları Meclis’e taşımak istememişler. Ancak artık güya biraz bu türlü özel olarak milletvekili dokunulmazlığından yararlansın diye yargılaması olanları korumak için adımlar atılıyor üzere bir kıymetlendirme bile yapılabilir.
“Hiç kimse bu dokunulmazlıktan istifade ederek bir cürümden kurtulamaz”
Dosya sayısına bakıldıkça ve bu evraklardaki fezlekelerin de özellikle milletvekili seçilmeden evvel mevcut olan davalar ve soruşturmalar olması hasebiyle buna bu türlü bakılabilir. Milletvekili dokunulmazlığı milletvekilinin şahsi ile ilgili bir durum değildir. Ona sağlanmış bir imtiyaz değildir. Hakikaten milletvekilliği müddetince dokunulmazlık vardır fakat milletvekili bitince ne olursa olsun bütün büyük küçük davalar soruşturmalarla ilgili yargılamalar olacaktır. Zamanaşımı müddeti işlemez yani hiç kimse bu dokunulmazlıktan istifade ederek bir cürümden kurtulamaz. Onun bir yolu yok. Biraz gecikebilir sadece yargılanması. Bu manada şunu söylemek isterim. Milletvekili dokunulmazlığı aslında parlamentoyu korumak için ihdas edilmiş bir kurumdur. Yani parlamenterler oylamalardan, görüş açıklamada parlamento iradesini oluşturma da oluşturmuş korusunlar diye oluşturulmuş. Bunu kalkıp öbür kimi aksiyonları gerçekleştirmede özellikle kamu görevlilerine hakaret etmede, onlara karşı müessir fiil uygulamada bir zırh üzere kullanmaya kalkarsanız bu onun artık suistimali olur ve bunun suistimalini de hiçbir hukuk nizamı, iç tüzük dahil korumaz.
“İç siyasette gerçeklikten kopmamak lazım”
Cumhurbaşkanının tekrar aday olmasıyla ilgili ben bir makale yazdım. Orada tuhaf bir biçimde bilgisizlikle lisana getirenler var. ‘Cumhurbaşkanı erken seçim kararı alacak, lakin o denli aday olabilir’ diye. Onların tezlerinde bile bu hakikat değil. Erken seçim kararı parlamento tarafından alınırsa onların tezlerine nazaran Cumhurbaşkanı aday olabilir. Onu da bilmeden saçma sapan görüşler yapılıyor. İç siyasette gerçeklikten kopmamak lazım.
Anayasada ki 101. unsurun 2. Fıkrası Cumhurbaşkanı’nın en fazla iki kere aday olabileceğini öngörüyor. Artık bu 101. hususa nazaran cumhurbaşkanı 2018 yılında bir defa seçilmiştir. Münasebetiyle 2023 seçimlerinde Sayın cumhurbaşkanımızın adaylığı ikinci kez olacaktır. Pekala başlar niçin karışıyor, berbat niyetleri olanları bir kenara bırakarak söylüyorum. Hukukçu olmayanlar yahut zayıf hukukçular çabucak 101. maddeyi okuyorlar. 101. unsur ikinci fıkrasında iki sefer seçilebilir diyor. 2014’te seçildi 2018’de seçildi bu iki kezdir diyorlar. Gerçek hukukçulara hitap ettiği için o kanun metinlerinde değişiklik tarihleri müellif.
Anayasada da muharrir, mesela baktığımızda anayasanın rastgele bir hususu değiştirildiğinde çabucak o fıkranın altına parantez açılır ‘şu tarihte şu sayılı kanunla şu cümle eklenmiştir’ der ve koyar o cümleyi. 101. unsura baktığımızda bu türlü bir cümle var nerede var, 101. unsurun en başında var. Çabucak parantez açılmış, demişki “2017 yılında yapılmış anayasa değişikliği falan tarihli ve falan sayılı kanunla bunun yedinci hususu ile değiştirilmiştir. Bunun manası nedir, yani sıradan bir hukukçu bunu anlar. Yani bu unsurun fıkraları değişmemiş, hususun tamamı değişmiş. Onun için hususun başına koymuşlar değişti diye.
”Tayyip Erdoğan iki kez seçildi’ dediğinizde hukukçu olarak ‘hangi kanuna nazaran iki kez seçildi’ diye sorarım”
Fıkra değişse fıkranın başına koyuyorlar, cümle değişse cümlenin başına koyuyorlar. Unsur değişmişse unsurun başına koyuyorlar. Münasebetiyle bu husus 2017’de değişmiş ve bu hususun Nisan 2018’de yürürlüğe girmesi kararlaştırılmış. Bu hususa nazaran cumhurbaşkanı bir sefer 24 Haziran 2018 seçimlerinde seçilmiş. Artık ‘Tayyip Erdoğan iki sefer seçildi’ dediğinizde hukukçu olarak ‘hangi kanuna nazaran iki sefer seçildi’ diye sorarım. 101. husus anayasada. Biraz daha titiz olan hukukçular buna bakarlar. 101. unsur 2007 yılında değişmiş. Bir anayasada referandum yapılmıştı. 101. Unsur 2007’de yürürlüğe girmiş ve 2018 Nisan ayına kadar yürürlükte kalmış. 2014 yılında seçildiği için cumhurbaşkanımız bu hususa nazaran bir defa seçilmiş. Lakin Nisan 2018’de kalkmış o husus, yeni bir unsur gelmiş. Haziranda da bu unsura nazaran seçilmiş yani cumhurbaşkanı 2007 ile 2018 ortası yürürlükte olan 101’e nazaran bir sefer seçilmiş, o 101’e nazaran ikinci kez seçim kelam konusu değil yeni bir 101. hususa nazaran bir kere seçilmiş.
“İki farklı kanun unsuruna nazaran de birer sefer seçilmiş”
Dolayısıyla ortada iki tane farklı husus var, anayasa hususu. Birisi yürürlükten kaldırılmış bir de artık yürürlükte olan husus var. Bu hususlarda ikinci fıkra bu iki sefer seçilebilir fıkrası . Cümle birebir olmakla birlikte cümleye bakılmaz yalnızca. Burada anayasa koyucu iradenin bunu ne vakit koyduğuna bakılır. İşte burada 2018’de Meclis tıpkı cümleyi yine yürürlüğe koymuş ve bunun çok kolay örneği şu; 61 anayasasında da birinci unsur devletin hali cumhuriyettir ve 82 anayasasında da cumhuriyettir ne olacak ben o vakit 61’e nazaran karar vereyim diyebilir mi bir hakim. Onun üzere cümlenin tıpkı olması değerli değil kıymetli olan hangi tarihte yürürlüğe girdiği ve ne vakit hangi müddet içerisinde uygulandığıdır. Tayyip Erdoğan 2007 ile 2018 ortasında olan bir kanuna nazaran, anayasa hususuna nazaran bir sefer seçilmiştir lakin o husus kalkmış ona nazaran ikinci kez seçilmemiş. 2018’den sonra yürürlüğe giren yeni bir unsura nazaran de bir kez seçilmiş. Münasebetiyle iki farklı kanun hususuna nazaran de birer sefer seçilmiş.
Sabih Kanadoğlu’nun açıklamalarına cevap: Ben pratisyen hukukçuları önemsemiyorum
Ben pratisyen hukukçuları önemsemiyorum. Akademisyenlerin bu mevzuda çalışmaları vardı. Hazırlamış olduğum mart ayında yayınlanan bir makalede bu hususta görüş belirten istisnasız bütün akademisyenlerin görüşlerini aldım ve o bunların doğruluğunu yanlışlığını elimizdeki datalara nazaran değerlendirdim. Benim makalemden sonra da şimdi önemli bir akademik çalışma, buna karşılık teşkil eden bir çalışma görmedim. Zıddını savunan bir çalışma görmedim.
2017’de Anayasa Komitesi raporunda da bu mevzuda bir tartışma olmadığını açıkça söz etmişiz. Yani daha evvelki adaylıklarını eski kanuna ilişkin olması ve eski sisteme ilişkin olması sebebiyle onların hesaba katılmayacağını bu hususta hiçbir tereddüt olmadığını kurul raporunda da zati söz etmişiz. Ben onu da söylediğim üzere yeniden komitede farklı partiden arkadaşlar da bu türlü bir ihtimali hiç görmemiş, tam bilakis ikinci adaylık olacağına dair bunu destekleyen açıklamalar yapmışlar. Komite tutanaklarında var yayınlandı bu. Aksini tez eden varsa çıksın tüzel destekleriyle, değerlendirmeleri ile yazsın bir görelim.
Meclis’te geriye dönüp baktığınızda bütün tutanaklar var elimizde. Kullanılan sözlerden karşılıklı hitaplara, tenkitlere kadar konuşmalar belirli bir seviyenin altına düşmez. İstisnaları vardır fakat azdır. Son vakitlerde bu istisna dediğimiz şeylerin arttığını maalesef görüyorum. TBMM’de siyaset yapacak noktaya gelmiş bir arkadaşımızın kendi kaygısını anlatırken, karşı tarafa hitap ederken, çok daha pak sözlerle, çok daha zekice, çok daha uygun cümlelerle meramını anlatabilecek yeterlilikte olduğuna inanıyorum. Herkes bu potansiyelini kullansın. Tavsiyem budur.
Bir kelamı söylemenin, bir mevzuyu anlatmanın yüzlerce yolu yöntemi bulunabilir. Yüzlerce farklı cümle ile anlatabilir. Herkesin bunlar ortasında pak, zekice, kaliteli, vasıflı olanı tercih etmesi lazım diye düşünüyorum. TBMM’nin bu mevzuda çok önemli hassasiyetleri olduğunu, tarihine baktığımızda görüyoruz. Bütün milletvekilleri bakımından tıpkı hassasiyetin korunması ve sürdürülmesi gerekir.
“İç tüzük değişikliğinden ümitsizim”
Benim ümidim yok. Teknik olarak yapılabilir. Bütün siyasi partiler ‘İç tüzükle ilgili çalışma yapalım’ diyorlar, kelamlı olarak mutabık herkes. Bu türlü bir şeye muhtaçlık var mı nitekim? Var. Bir sefer sistem değişikliği münasebetiyle yalnızca yeni sitemle uyuşmayan birtakım tarafların törpülenmesi formunda yapılan değişiklik değil de, sahiden sisteme uyumlu bir iç tüzüğün olması konusunda bence kimsenin de bir itirazı olacağını düşünmüyorum. Alışılmış şöyle bir şey Meclis’teki siyasi yaklaşımlar daha çok ‘birlikte bir şey yapalım’ istikametinde değil üzülerek söylüyorum. Daha çok ‘Birisi bir şey dedi de ben de onu yapmayayım, yaptırmayayım, benim dediğim olsun’ halinde bir yaklaşım var. Bunun bir yararı yok.”