TBMM Balıkçılık ve Su Eserleri Araştırma Komitesi, Tarım ve Orman Bakanlığı Balıkçılık ve Su Eserleri Genel Müdürü Mustafa Altuğ Atalay’ın sunumuyla çalışmalarına başladı. Balıkta pek çok tipe kota getireceklerini belirten Atalay, “Balıkta kişi başı tüketimde istediğimiz oranda değiliz lakin 2016 yılından itibaren baktığımızda kişi başına balık tüketimi 5,5’lardan 7,5’lara çıkarmaya uğraş ettik ve bir biçimde sağlandı. Bu oran kıyı bölgelerine geçtiğimiz vakit 30 kilonun üzerine çıkıyor lakin İç Anadolu’ya, Doğu Anadolu’ya gerçek kaydıkça da bu sefer gramla ölçülmeye başlıyor” dedi.
TBMM Balıkçılık ve Su Eserleri Araştırma Komitesi, balıkçılık ve su eserleri bölümünde yaşanan sıkıntıların araştırılarak tahlil tekliflerinin belirlenmesi emeliyle çalışmalarına bugün başladı. Komite başkanlığına AKP İstanbul Milletvekili İsmail Emrah Karayel seçildi. Tarım ve Orman Bakanlığı Balıkçlık ve Su Eserleri Genel Müdürü Mustafa Altuğ Atalay, kurulda sunum yaptı. Atalay, şunları söyledi:
“Karadeniz son derece bereketli ve geniş bir alanda avcılık yapma imkanı sunuyor bize. Yetiştiricilikte de son yıllarda büyük bir süratle gelişiyor; Marmara Denizi küçük iç denizimiz, son derece kırılgan, 2 tane boğazla bağlanmış, o boğazları kapatırsak aslında ‘göl’ diyebileceğimiz, uçakla baktığımız vakit son derece küçük bir deniz ancak verimlilik bakımdan, balık verimliliği bakımından incelediğinizde balıkçılığımızın neredeyse yüzde 11’i yüzde 12’sine yaklaşıyor. Denizlerimizde yaklaşık 530 farklı tıpta balık var. İç sularımızda 380 cins var. Ticari avcılığa kelam konusu çeşit sayısı da yaklaşık 100’dür. Uzun yıllardır da bu sayılarda azalma yoktur.
Avcılık ve yetiştiricilik, dünyada neredeyse yüzde 50-50 istikrara ulaştı. Neden? Artık avcılıktan bütün dünya bilim insanları söylüyor ki daha fazla eser elde etme imkanınız yok. Münasebetiyle yetiştiriciliğe odaklanmanız gerekiyor. Yetiştiricilikte de sürdürülebilir olması son derece kıymetli. 182 milyon ton balık üretiliyor, bunun yüzde 50’si avcılıktan, yüzde 50’si yetiştiricilikten. 2021 verisi tekrar FAO’yla eşit olsun diye bizim aslında 2022 ve 2023 datalarımız de var fakat 2021’i aldık. Yaklaşık 800 bin ton balık üretimimiz var, bunun yüzde 58-59’u yetiştiricilikten, öbür kısmı ise avcılıktan geliyor.
“Balıkta kota getireceğiz”
Balıkta kişi başı tüketimde istediğimiz oranda değiliz ancak 2016 yılından itibaren baktığımızda kişi başına balık tüketimi 5,5’lardan 7,5’lara çıkarmaya uğraş ettik ve bir formda sağlandı. Bunun, az olmasının farklı nedenleri var. Birinci olarak kültürel olarak balıktan uzağız. Bu oran kıyı bölgelerine geçtiğimiz vakit 30 kilogramların üzerine çıkıyor ancak İç Anadolu’ya, Doğu Anadolu’ya yanlışsız kaydıkça da bu sefer gramla ölçülmeye başlıyor. Yaptığımız anketlerde de bunları görüyoruz. ‘Avrupa’da ne kadar’ derseniz kişi başına balık tüketimi 24 kilogramları buluyor, dünya ortalaması da 14 kilogramın üzerinde yani dünya ortalamasının yarısını biz yiyoruz.
Pek çok cinse kota getiriyoruz, kota yeni bir sistem dünyada uygulanan, bu örnekleri de biz de getiriyoruz. Kaçak avlanan ve ruhsatsız gemiler ülkemizdeki en büyük sorunlardan bir tanesiydi.”
CHP’li Orhan Sarıbal: Girdi maliyetleri artışı kültür balıkçılığı açısından önemli
Sunumun akabinde kurul üyeleri, mevzuyla ilgili görüşlerini açıklayarak Atalay’a sorularını iletti. CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, denizlerin kirliliğine dikkat çekerek, şunları söyledi:
“Denizciliğin bütünü üzerinden belirleyen bir şey olacak. Girdi maliyetleri artışı kültür balıkçılığı açısından kıymetli. Bizim gördüğümüz çok net bir durum var. Üretim, yem maliyetleri nedeniyle yetiştiriciliğin risk noktasına geldiğini bıraktığını gözlemliyoruz. Bilhassa temel mevzularda çalışma yapacağımızı düşünüyorum. Arz da fiyat da problemin dışının ötesinde 7 kilodan bahsettik. Bir tarafta 30-40 kilo tüketen öteki tarafta da gram bile balık yemeyen bir toplumuz. O yüzden ihracat sıkıntısına bakmamak toplumun nitekim sağlıklı bir toplum olabilmesi için sağlıklı bir toplum olabilmesi açısında da balığın kesinlikle tüketilmesi komitenin sorumluluk alması, hakkeniyetsiz dağılımı gidermesinin uğraşının da olması gerektiğini düşünüyorum.”
Karadeniz: Balıkçıdan 20 liraya alınırken tüketici 80 liraya alıyor
CHP Sinop Milletvekili Barış Karadeniz, balıkçılık kesimine ayrılan bütçenin kâfi olup olmadığını sorarak, “Türkiye’nin en yüksek bütçeli ihracat kaleminin olduğu noktada sayın genel müdürümüz bu bütçe altında eziliyor mu? Balıklarla ilgili ‘kota getiriyoruz’ dediniz. Hangi balıklara kota geldi? Balık açısından Karadeniz en bereketli havza olarak görülüyor ancak şu anda yapılan çalışmalarda Avrupa’nın en kirli denizi. Bu bereketli Karadeniz havzası yakında başımıza sıkıntı olacak. Girdi maliyetleri ile ilgili çalışmanız var mı? Ülkemizde Et ve Balık Kurumu vardı. Et ve Süt Kurumu’na dönüştü. Balık kurumuyla ilgili çalışmanız var mı? Balık da taban fiyatı çalışmanız var mı? Balıkçı her döneme başlarken balıkçı bir balığı ne kadar fiyata satacak, bunu bilmesi lazım. Hamsi, balıkçıdan 20 liraya alınırken tüketici 80 liraya alıyor. Bu da ülkemiz açısından son derece sakıncalı” diye konuştu.
