İngiltere’de son 50 yılın en büyük vergi kesintilerinin açıklanmasının akabinde İngiliz sterlini Amerikan doları karşısında rekor düzeylere geriledi.
Asya borsalarında 1 sterlin 1,04 dolar düzeyini görürken sabah saatlerinde lakin 1,05 dolar seviyesine kadar yükseldi.
İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng cuma günü yaptığı açıklamada 45 milyar sterlinlik bir paketin yanı sıra vergi kesintilerine gidileceğini belirtmişti.
İngiliz sterlini bir müddettir doların direnci karşısında baskı altındaydı.
Asya borsalarında euro da dolar karşısında son 20 yılın en düşük düzeyine geriledi.
Bunda yatırımcıların Ukrayna’daki savaşın ve hasebiyle güç krizinin sonunu görememeleri ve yaklaşan kışın yarattığı tedirginlik rol oynuyor.
Eğer sterlin dolar karşısında bu düzeyde kalırsa dolar üzerinden süreç gören petrol ve doğal gaz üzere emtiaların ithalatı İngiltere için çok daha değerliye mal olacak.
ABD’den ithal edilen öbür eserlerin fiyatlarında da değerli artış görülecek.
İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng cuma günü yaptığı açıklamada İngiltere’de vergi sisteminde esaslı değişikliğe gidileceğini duyurmuştu.
Ekonomi için ”yeni bir dönem” olarak isimlendirdiği bu planlar çerçevesinde, gelir vergisi ve konut satışlarından alından pul vergisinde kesintiler açıklanmış, şirketlere getirilmesi beklenen vergi artışlarından ise geri adım atılmıştı.
Kwarteng ekonomik büyümenin tetiklenmesi için bir istikamet değişikliğine muhtaçlık duyulduğunu öne sürmüştü.
Muhalefetteki Emekçi Partisi ise Kwarteng’in planlarının İngiltere’deki hayat pahalılığı meselesine bir tahlil getirmeyeceğini söylemiş, bu planların zati varlıklı olanları ödüllendireceğini savunmuştu.
Mali piyasalar açılırken yatırımcılar sterlinin nasıl bir ivme izleyeceğini yakından takip ediyor olacak.
Yatırım firması Wealthi’den Peter Escho ”Bütün kurlar ABD doları karşısında satışa çıkarılıyor, bu da doları daha güçlü bir pozisyona getiriyor. Lakin sterlinin durumunda yeni hükümetin vergi kesintilerine gitmesinin enflasyonu yükselteceği kaygısı de tesirli oldu,” değerlendirmesinde bulundu.
Esho kelamlarına şöyle devam etti:
”Buna bir de güç teşvikleri ve İngiltere Merkez Bankası’nın faiz oranlarını artırmak için harikulâde bir toplantıya gitmek zorunda kalacağı haberlerini de ekleyince ortada tam bir panik havası oluşmuş durumda.”
Bazı yatırımcılar sterlinin bedel kaybının önlenmesi için İngiltere Merkez Bankası’nın devreye girmek zorunda kalabileceğini söylüyor.
SPI Asset Management’tan Stephen Innes de şöyle konuştu:
”Kanamayı süreksiz de olsa durdurmak için İngiltere Merkez Bankası enflasyonu düşürmek ismine ‘ne gerekiyorsa yapılsın’ noktasına çekilebilir.
”Piyasaların inancını geri kazanmak için faiz oranlarını arttırmak emeliyle bu hafta fevkalâde toplantıya gidilebilir. Hatta bu toplantı bugün bile yapılabilir.”
Analiz: Hükümet üzerindeki müdahale baskısı artıyor
Faisal Islam | BBC İktisat Editörü
Hükümet sterlinin paha kaybı karşısında yorum yapmama tavrını sürdürüyor.
Ama dışarıya karşı ne çeşit açıklamalar yapılırsa yapılsın, perde gerisinde hükümet, sterlinin rekor seviyelerdeki hala devam eden düşüşünden derin dert duyuyor olmalı. Bu tıpkı vakitte kamu borçlarının maliyetinin de giderek yükselmesi manasına geliyor.
Artan güç fiyatlarına üst hudut koyarak ortadaki farkı ödeyeceğini açıklayan ve vergi gelirlerini de açıkladığı kesintilerle önemli biçimde azaltan Liz Truss hükümeti bu parayı kamu borçlanması ile karşılayacağını söylerken, İngiltere Merkez Bankası rekor seviyelere yükselen enlasyonu dizginlemek maksadıyla siyaset faizini artırmaya devam edeceğini gizlemiyor.
Bu faizler vadeli borçları olan bireyler ve şirketlere de yansıyacak. Bir yandan vergi kesintileriyle piyasadaki paranın artması ve resesyonun engellenmesi planlanırken öbür yandan süratle yükselen faiz oranları durumu daha da kötüleştirebilir.
Pound dolar karşısında 1,05 seviyesine en son 1985 yılında yaklaşmıştı.
Hükümet o vakit da bunun dolar spekülasyonu nedeniyle meydana geldiğini kaygılanacak bir şey olmadığını söylemişti.
Daha sonra açıklanan o periyoda ilişkin dokümanlar vaktin başbakanı Margaret Thatcher’ın Ronald Reagan’dan açıklama istemiş ve Hazine’ye sterline karşı spekülasyon yabanlara tuzak kurması için baskı yapmıştı.
Sterlin bu kere euro üzere başka muhakkak başlı paralar karşısında da zayıflıyor. Ve birtakım iktisatçılar ve piyasa uzmanları Merkez Bankası’nın tekrar inanç oluşturmak için bir formda müdahale etmek zorunda kalabileceğini düşünüyorlar.
