Laurence Peter BBC News
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, geçtiğimiz günlerde Ukrayna Savaşı’nda cephede yaşanan büyük gerilemenin akabinde kısmi seferberlik buyruğu verdi. Halka seslenen Putin, Rusya’nın direkt Kiev’i destekleyen Batılı güçler tarafından direkt “parçalanma” tehdidi altında olduğunu savundu.
Putin ayrıyeten, NATO’yu nükleer silahlara sahip Rusya’nın Batı’nın “nükleer şantajına” karşılık olarak envanterindeki bütün silahları kullanabileceği ihtarında bulundu.
Putin açıklamasını, Ukrayna’nın doğusu ve güneyindeki dört bölgede Rusya tarafından iktidara getirilen başkanların Rusya’ya katılmayı oylayacağı kelamda referandum planlarını duyurmasından bir gün sonra yaptı. Kırım da 2014’te emsal bir atılımla Rusya tarafından ilhak edilmişti.
Seferberlik pratikte ne manaya geliyor?
Rusya 300 bin civarındaki yedek çalışanı silah altına almayı planlıyor. Bunlar askeri eğitimi olan şahıslar ve Vladimir Putin Ukrayna’daki savaş için gerekli kabiliyetlere sahip olanların çağırılacağını vurguladı. Bunlara kimileri 60 yaşının üzerinde olan ve emeklilikten geri çağırılan subaylar da dahil.
Rusya teoride 25 milyon kişiyi seferber edebilir. Hem Putin hem de Savunma Bakanı Sergey Şoyu, mecburî askerlik yapanların Ukrayna’ya savaşmaya gönderilmeyeceğini bilhassa vurguladı.
Şoygu, ek birliklerin 1.000 kilometreyi bulan cephe sınırını savunmak için gerektiğini söyledi.
Seferberlik aylara yayılacak. Putin daha evvel Rusya’nın uzun bir savaşa hazırlandığını belirtmişti.
Reuters bunun Rusya’nın İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük seferberliği olduğunu söylüyor lakin Kremlin 1980’lerin sonunda Afganistan’a ve daha sonra Çeçenistan’a zarurî askerlik yapan binlerce kişi gönderilmişti.
Yeterli eğitim almayan çok sayıda zarurî asker bu maliyetli savaşlarda ölmüştü ve Kremlin bu kere savaş aykırısı hisleri körüklemekten dertli üzere görünüyor.
Rus ordusu, Ukrayna’dan daha mı güçlü?
Rus ordusu, sayısal olarak Ukrayna’dan daha üstün, lakin Ukrayna’nın cephede kullandığı taktikler ve Batı’nın sağladığı gelişmiş silahlar bu farkı kapattı.
Rusya’nın Şubat ayındaki işgali 190 bin askerle başlamıştı. Bunlara ek olarak Donbas bölgesindeki binlerce Rusya yanlısı milis de vardı.
Kremlin büyük bir askere alma kampanyası başlattı ve kıymetli mali teşvikler verdi.
Bu formda bilhassa Sibirya’daki fakir bölgelerden ve tecrübeli Çeçen savaşçılar da dahil olmak üzere Kafkaslar’dan ek birlikler silah altına alındı.
Rusya olağanda bir milyonun biraz üzerinde askeri işçi ve yaklaşık 900 bin sivil işçi istihdam ediyor.
Ancak Putin geçen ay 137 bin kişinin daha alınması için kararname imzaladı.
Rusya’da 18-27 yaş ortasındaki erkeklere genelde bir yıl askerlik mecburî, fakat sıhhat ya da öğrencilik üzere birçok nedenle muaf olabiliyorlar.
Rusya başta zarurî askerlik yapanları Ukrayna’ya yolladığını reddetmişti, fakat zarurî askerlere zorla mukavele yaptırıldığı hadiseler gün ışığına çıktı ve birtakım subaylara disiplin cezaları verildi.
Putin daha sonra hiç bir zarurî askerin çatışmaya gönderilmediğinde ısrar etti.
İşgalden evvel Ukrayna ordusu çok daha küçüktü. 196 bin 600 dolayında faal askeri vardı. Lakin Kiev genel seferberlik ilan etti ve bu sayı büyüdü.
Rusya neden artık bu türlü bir atak yaptı?
Batılı uzmanlar ve siyasetçiler, Ukrayna’nın Harkov bölgesindeki büyük karşı saldırısının Kremlin’i savunma durumuna geçmeye zorladığını söylüyor. Bu da Vladimir Putin’in son atağını açıklayabilir.
Savunma Bakanı Şoygu Çarşamba günü Rus kayıplarını açıkladı ve 5 bin 937 askerin öldüğünü duyurdu. Lakin bu sayı, İngiltere Savunma Bakanlığı’nın Haziran’da açıkladığı 25 bin meyyit varsayımının çok altında. Ukrayna ise 50 bin Rus askerinin öldüğünü sav ediyor.
Rusya’nın ağır kayıplarla başa çıkmaya çalışırken, mahkumları silah altına almaya çalıştığı ortaya çıktı. Afganistan’da 1979-1989 yılları ortasında yaşanan savaşta Sovyet ordusu 15 bin dolayında asker kaybetmişti.
BBC Rusça, Rusya’nın Ukrayna’daki kayıpları içinde 1.000’den fazla subay olduğunu ve bunların ortasında çok sayıda pilot, istihbarat uzmanı ve özel kuvvetler mensubunun da bulunduğunu söylüyor.
Putin, nükleer savaşla mı tehdit ediyor?
Putin, Rus aksisi “tehditlerde” bulunmaları nedeniyle Kiev’in Batılı destekçilerine kızdı ve Rusya’nın toprak bütünlüğüne yönelik rastgele bir tehdidin, Kremlin’in gerekli gördüğü rastgele bir silahla karşılık göreceği tehdidinde bulundu.
Putin “Ülkemiz çeşitli kitle imha silahlarına sahip ve birtakım kategorilerde NATO ülkelerinin sahip olduklarından daha da modernlerine sahibiz. Bu bir blöf değil” dedi.
Rus askeri doktrini, Rusya’nın yok olma tehdidi altında kalması durumunda taktik nükleer silah kullanımına müsaade veriyor.
Rusya saatte 6 bin kilometreden daha süratli uçabilen uzun menzilli hipersonik füzelerini Ukrayna’da kullandı.
Tartışmalı referandumların akabinde Ukrayna’nın öteki bölgeleri Rusya’ya katılırsa, Moskova daha sonra Rusya’nın kendisinin NATO saldırısı altında olduğunu tez edebilir.
Kiev ve Batılı başkanlar “referandumları” Rusya’nın toprak gaspına kılıf olarak görüyor. ABD’nin Ukrayna Büyükelçisi Bridget Brink bunları “sahte oylama” diye tanımladı ve seferberliğin Rusya’nın zayıflığını gösterdiğini ileri sürdü.
Hollanda Başbakanı Mark Rutte de Putin’in askeri atağının “bir panik işareti” olduğunu belirtti.
Rutte “Nükleer silahlarla ilgili retoriğini birçok sefer duyduk” derken, başka Batılı siyasetçiler nükleer çatışma ihtimalini önemsemediklerini belirtti.