Birtakım vakıf üniversitesi idareleri emekli öğretim görevlilerini düşük fiyatla çalıştırıyor. Vakıf üniversitesinde çalışan rastgele bir emekli öğretim vazifelisi, uzun çalışma saatlerine karşın 6 bin lira bandında maaş alıyor. Birçok akademisyen bu nedenle geçinmekte zorlanıyor. Akademisyenler, üniversite içerisinde uygulanan ayrımcı tavrın sonlanmasını ve mevzuyla ilgili düzenleme yapılmasını talep ediyor.
Uzun müddettir devam eden düşük maaş sorunu her geçen gün büyüyor. Üniversite bünyesinde çalışan çok sayıda emekli akademisyen, emeklerinin karşılığını alamadıklarını tabir ediyor. Kimi vakıf üniversitelerinde çalışan akademisyenler, bu durumu üniversite idaresine bildirmelerine karşın rastgele bir düzenlemeye gidilmediğini söylüyor.
‘EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET’
Eğitim-Sen Genel Lideri Prof. Dr. Nejla Heyet, öğretim üyelerinin emeklilik sonrası çalışma isteğinin, akademisyen olarak bilgi üretme, öğrenci yetiştirme üzere nedenlerle açıklanabileceğini söyledi.
Vakıf üniversitelerinin emekli öğretim elemanlarını çalıştırma nedenlerinden birinin ‘düşük ücret’ olduğunu belirten Heyet, kelamlarına şöyle devam etti: “Vakıf üniversiteleri, tanınmış öğretim üyelerini istihdam ederek, öğrencileri çekme ve rekabette üstünlük kazanmayı, üniversitenin tanınırlığını artırmayı, bu öğretim üyelerinin üniversitenin memleketler arası yayın performansını yükseltmesine hizmet etmesini amaçlıyor. Öğretim üyelerinin emekli maaşları, evvelki emeklerinin karşılığıdır. Vakıf üniversitelerinde çalışmaya devam etmeleri durumunda kamu üniversitelerindeki birebir takımdaki öğretim elemanlarına eşit bir fiyat almaları beklenir. Vakıf üniversitelerindeki öğretim elemanlarının; kamudaki meslektaşlarına nazaran fiyatlarının düşüklüğü, keyfi işten atılmalarda olduğu üzere güvencesizliği ağır biçimde yaşamaları, akademisyenler ortası rekabetin çok büyük bir baskı yaratması, eğitim işkolunda sendikalaşma imkanlarının olmaması üzere çok önemli problemleri bulunmakta. 15 Nisan 2020 tarihinde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nda değişikliğe gidilerek, ‘Vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışan öğretim elemanlarına, unvanlarına nazaran devlet yükseköğretim kurumlarında ödenen fiyat meblağından az fiyat verilemez’ unsuruna rağmen pek çok vakıf üniversitesi bunu uygulamıyor. Burada keyfi bir yaklaşım var, YÖK de vakıf üniversitelerini denetlemeyerek işverenlerin yanında duruyor. Bu nedenle akademisyenler ‘eşit işe eşit ücret’ talebinde bulunuyorlar.”
‘PROFESÖR VE DOÇENTLERİN FİYATLARI ORTASINDA DEVASA FARK VAR’
Heyet, “YÖK, ‘şirket üniversite’ anlayışından vazgeçmedikçe, vakıf üniversitelerindeki öğretim elemanlarının fiyatlarına kolaylıkla müdahale edemez. Vakıf üniversitelerindeki bilim insanları, özel bölümde minimum fiyata razı, hatta minimum fiyatın altında bir fiyatla çalışmaya hazır, teminatsız, sendikalara üyelikten kaçınan çalışanlardan farklı bir statüye sahip değildir. Bu nedenle bilim personelleri kavramını daha sık kullanır olduk. Eğitimin özelleştirilmesi ve ticarileştirilmesi kamu üniversitelerindeki öğretim elemanlarını da tehdit eder haldeyken vakıf üniversiteleri bilim insanlarını şirketlerinin teminatsız emekçileri olarak görmekteler. Bu nedenle ‘dünyanın bütün çalışanları birleşin’ davetinin bugün de karşılığı vardır. Vakıf üniversitelerindeki bilim insanlarının, işçilerin organik aydını olması emek uğraşını güçlendirir” dedi.
‘AKADEMİSYEN SÖMÜRÜ NİZAMINA TABİ TUTULMAK İSTENİYOR’
Şura, istihdamla diploma ortasında hiçbir bağ kalmasa bile milyonlarca gencin işsiz olduğu şartlarda, tek açık kapının üniversite olarak görüldüğünü belirterek, “Akademisyenler ise hem mutlak hem de bağıntılı bir sömürü tertibine tabi tutulmak isteniyor. Böylelikle devlet üniversitelerindeki meslektaşlarından daha düşük fiyatlarla çalıştırılmalarının önü açılacak. Bunu esasen fiilen yapıyorlar, lakin yasa değişikliği ile akademisyenlerin bu yasa unsuruna dayanarak lisana getirdikleri taleplerinin önünü kesmek amaçlanıyor. Akademisyenin tecrübesini, yeterliklerini ve farklarını yüksek kâr hırsı ile yüksek gelir dileğini kışkırtarak uygulamaya geçirirler. Bu nedenle işçi harcamaları tıpkı ölçü da olsa bilim işçileri ortasındaki fiyatlar birbirinden çok farklılaşabilir. Buna karşı çıkmak için üniversitelerin kamulaştırılması, toplumsallaştırılması ve beşerden, toplumdan ve tabiattan yana bir üniversite düşünün canlandırılması gerekir” sözlerini kullandı.
‘EMEKLİLER YOKSULLAŞIYOR’
“Geçinemiyorum” diyen emekli öğretim elemanlarının nitelikli bir eğitim vermesinin, özgün araştırmalar yapmasının ve toplumsal hizmet üretmesinin kolay olmayacağı ihtarını yapan Şura, emekli öğretim vazifelilerinin nefes alamaz hale geldiğine de dikkat çekti: “Vakıf üniversitelerinin sermaye kümelerine karşı, öğretim elemanlarının eşit işe eşit fiyat gayretini yükseltmek fakat bilim işçilerinin sendikal örgütlenmeleri ile mümkün olabilir. Eğitim-Sen, vakıf üniversiteleri öğretim elemanlarını fahri üye yapmaya başlamıştır. Bu öğretim elemanları ekonomik, demokratik ve özlük hakları konusunda sendikamızda fahri üyeler olarak kurul çalışmalarını yürütebilmekte, sendikal faaliyetleri maksat alınarak işsiz kalmaları durumunda kendi dayanışma fonlarını oluşturabilmektedir. Vakıf üniversiteleri kâr için bir yandan başka vakıf üniversiteleri ile rekabet ederken bir yandan da üniversite içinde öğretim elemanları ortasında rekabeti özendirir. Unvanlara, tanınırlığa, itibara, akademik alanlara, cinsiyete, emekli olup olmamaya ve yaşa nazaran ayrımlar yaratarak böl-yönet stratejisini uygular. Türkiye’de hayat giderek pahalılaşıyor. Yüksek enflasyon periyotlarında fiyat ve maaşların satın alma gücünü korumak aktif bir toplumsal çaba yürütmedikçe neredeyse imkânsız. Emekli olanların yüksek kiralar, çok yükselen elektrik, doğal gaz faturaları, besin fiyatlarındaki yüksek artışlar, bağlantı faturaları, artan vergi yükleri emeklilerin hayatlarını derinden etkiliyor. Emekliler fakirleşiyor. Emekli öğretim elemanları nefes alamaz durumda. Bu nedenlerle emekli sendikaları kurulmaya başladı, önemli üye sayılarına ulaştılar.”