Evan Gough
Asteroitler üzerinde madencilik yapma fikri birinci defa Garrett Serviss isimli bir müellifin 1898 yılında yayınlanan ‘Edison’un Mars’ı Fethi’ isimli romanıyla hayatımıza girdi. Yüz yılı aşkın bir mühlet sonra, insanlık bu ütopik kanıyı gerçeğe dönüştürmeye hazırlanıyor. Serviss’in romanında Marslılar, Dünya’ya saldırır ve on binlerce insanı öldürür. Buna karşılık olarak Dünya, Mars’a misilleme yapmak gayesiyle bir armada gönderir. Seyahat esnasında, Marslıların madencilik faaliyeti yürüttüğü bir asteroitle karşılaşırlar. Asteroit, Dünya’da büyük bir servete eş paha ölçüde altın külçeleri yığınları barındırmaktadır.
Asteroitlerden pahalı madenler çıkarma fikri, 2000’li yıllarda birinci özel uzay şirketleri faaliyete geçtiğinden beridir daima biçimde gündeme getiriliyor. İlerleyen teknolojiyle birlikte, bu şirketler sırf atmosferden çıkıp geri dönen uzay araçları yapmanın ötesine geçerek kalıcı üsler kuracak kademenin eşiğine gelmiş durumdalar. Gelişmelere paralel biçimde, ABD Kongresi 2015 yılında, özel şirketlerin asteroitler üzerinde hak tez etmesine mahzur olan lakin madencilik faaliyetleri yürütmelerini onaylayan Uzay Yasası’nı kabul etti. Şirketlerin kamuoyuyla paylaştıkları araştırmalara nazaran, bu asteroitlerde Dünya yüzeyinde bulunanlardan trilyonlarca kat fazla kıymetli maden bulunuyor.
ŞİRKETLER HAZIRLIKLARA BAŞLAMIŞ DURUMDA
Bu alanda en süratli ilerleyenlerden biri olan ‘Asteroid Mining Corporation’ isimli bir şirket, bir Japon üniversitesiyle işbirliğine giderek ‘Uzaya Uyumlu Robotik Asteroit Kaşifi’ projesini yürütmeye devam ediyor. Dünya genelindeki farklı ülkeler ve şirketler de madencilik yarışında geri kalmamak için çeşitli plan ve projeler üretmeye başladılar. Buna rağmen, asteroit madenciliğinde hesaba katılması gereken maliyetler, bilim insanlarını birtakım hesaplamalar yapmaya ve yeni planlar üzerinde çalışmaya zorluyor.
Asteroit madenciliğinin önündeki en kıymetli problemlerden birisi, madencilik yapılacak asteroitlere ulaşmanın büyük bir güç ve vakit gerektiriyor olması. Yapılan detaylı hesaplar sonucunda, Dünya yüzeyinden araştırma ve nakliyat araçları yollamanın, Mars yüzeyinden ya da uydusu Phobos üzerinden madencilik yapmaya kıyasla çok değerli ve zahmetli olacağı ortaya çıktı. Buna rağmen, uzay madenciliğinin genel çerçevede sağlayabileceği pek çok faydayı da göz gerisi etmiyorlar: Örneğin, Dünya yüzeyindeki kıymetli maden ölçüsünün neredeyse yetersiz bir ölçüde olması büyük bir motivasyon nedeni. Yanı sıra, yeryüzünde sürdürülen faaliyetlerin gezegenimize verdiği büyük ziyan da dikkat alımlı bir öteki etken.
YENİ BİR ÇAĞIN KAPISINI ARALAYACAK
Şu an için şimdi hayal kademesinde olsa da asteroit madenciliği insanlığı bir sonraki medeniyet evresine, yani uzayda koloniler kurabilecek düzeye taşımaya aday görünüyor. ‘Planetary and Space Science’ (Gezegen ve Uzay Bilimleri) isimli mecmuada yeni yayınlanan ve ‘Asteroit arama ve madenciliği için bir üs olarak Phobos ve Mars yörüngesi’ başlığını taşıyan bir araştırma, Mars’ta bir üs kurarak madencilik yapmanın, Dünya’dan yürütülecek bir faaliyete kıyasla çok daha düşük bir maliyete karşılık geleceğini, Mars ve Jüpiter ortasında bulunan Asteroit Kuşağı’na ulaşmanın çok daha kolay olacağını, Mars’ın ve bilhassa de uydusu Phobos’un, uzay araçlarını fırlatmak ve nakliyat gerçekleştirmek için neredeyse kusursuz bir yörüngeye sahip olduğunu ortaya koyuyor.
ABD’deki Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden araştırmanın başyazarı Anthony Taylor, yayınladıkları makalede, uzayda yüzer halde bir madencilik yürütmek mümkün görünmese de, Mars ya da Phobos’ta kurulacak bir ana üssün rastgele bir problemle karşılaşıldığında sıhhat hizmetleri, teknik takviye ya da başka bahislerde eşsiz bir tedarik imkânı sunacağını tabir ediyor.
TEMEL MAKSAT MARS VE PHOBOS
Taylor ve takım arkadaşlarına nazaran, asteroit madenciliğinde temel amaç Dünya değil Mars bazlı bir faaliyet yürütmek olmalı. Araştırmada aktarıldığı kadarıyla, Asteroit Kuşağı’nda bulunan yalnızca Davida asteroidi bile tek başına 27 kentilyon dolarlık madene sahip olabilir. Yapılan bir hesap, Asteroit Kuşağı’nda, yeryüzünde yaşayan her bir insan başına 100 milyar dolarlık bedelli maden mevcut olduğunu gösteriyor.
Araştırma makalesinin aktardığı kadarıyla, en büyük pürüz, ana jenerasyona ulaşmak ve asteroitlerle buluşmak için gereken güç. Uzay uçuşlarında bu güç ‘Delta V’ formülüyle ölçülüyor; burada ‘V’ suratı, ‘Delta’ ise değişimi gösteriyor. Fırlatma ve hareket süreçleri delta-V’de değişiklikler gerektiriyor ve bu değişiklikler de güce gereksinim duyuyor. Takımın yaptığı hesaplamalar, sonuçta, Mars ve Phobos’u en kullanışlı alanlar olarak gösteriyor.
Elbette tek bir takımın başka bütün meseleleri kıymetlendirerek hepsine bir karşılık bulması mümkün değil. Araştırma müellifleri, “Phobos bazlı delta-v maliyetinin ekonomik açıdan dezavantajlı olup olmadığı, taşınacak olan hem ham hem de zenginleştirilmiş (rafine edilmiş) cevherin, hem de madencilik ve sürece ekipmanlarının kütlelerine bağlı” diye belirtiyor ve “Şayet yararlı ekipman çok büyükse, Phobos’tan asteroit seyahatine çıkacak kolaylaştırılmış bir hammadde toplama emelli uzay aracı değerli ölçüde daha düşük kütleli olabilir” diye ekliyorlar: “Phobos, büyük cevher arıtma ekipmanlarının yerleştirilmesi için elverişli bir yer. O, düşük düzeydeki yerçekimi, atalet platformu ve radyasyon muhafazası sağladığı için ham asteroit materyalinden cevher çıkarmaya yardımcı olan özellikleri barındırıyor. Phobos daha sonra Ana Asteroit Kuşağı’nın araştırılması ve madencilik için faydalı bir ileri işletme üssü olarak da hizmet edebilir.”
Yazının yepyenisi Universe Today sitesinden alınmıştır. (Çeviren/Derleyen: Tarkan Tufan)
