Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında bugün, T24 müellifi Murat Belge‘nin ömrünü yitiren Konda Araştırma şirketinin kurucusu Tarhan Erdem’in akabinde kaleme aldığı yazısındaki bir detaya dikkat çekti. Özkök, “Murat Belge’nin parantez içinde yazdığı o tek cümle motamot şöyle: ‘Tayyip Erdoğan’ın bu hususta gösterdiği performans bunun pekala yerinde bir kuşku olduğunu kanıtladı…’ Bana nazaran Murat Belge’nin bu kelamları, tarihi bir itiraf manasına geliyor.“ değerlendirmesini yaptı. Özkök, “Umarım AKP de 20 yıldaki vahim yanlışları görür” niyetini lisana getirdi.
Özkök’ün, “Yetmez lakin evetçi’lerden bir tarihi yanılgı itirafı” başlıklı yazısı şöyle:
‘Yetmez fakat evetçi’lerden birinci tarihi yanılgı itirafı
Durmadan “Geçmişle Hesaplaşma’dan bahseden, hayatı fikri arkeolojik kazılarla geçen ve bu hafriyatlarda, ruhundaki iflah olmaz kan davası hissini her an yaşatacak, canlı tutacak toprak altı bahaneleri bulan beşerler bana nazaran değildir.
Ben da Kılıçdaroğlu üzere “barıştırıcı, yapan, yapıştırıcı” helalleşmelerden yanayım.
O nedenle bu türlü bir yazıyı yazdığım için hem memnunum hem de isteksizim.
Çünkü her gün bu liberal aydınlara tehditvari tabirlerle parmaklarını sallayanlardan değilim.
Yine de yazıyorum zira, hiç sevmediğim “ama” sözü ile izah edebileceğim bir münasebetim var.
Bizim kuşağımız tek tek giderken geriye ne bırakacak?
Konda Araştırma şirketinin kurucusu Tarhan Erdem’i kaybettik. Benim de uzun yıllardır tanıdığım, birebir CHP çatısı altında birlikte çalıştığımız, dürüst bir Türk aydınıydı.
Arkasından yazılan en hoş yazılardan birini Murat Doküman yazdı.
Yazı, son 40 yılda Türkiye’nin niyet ve siyasi hayatına damgasını vurmuş bir kuşağın, yani bizim jenerasyonumuzun içinde bulunduğu duygusal durumu çok hoş anlatan şu cümleyle başlıyor:
“Ölümün mevsimi yok lakin insan belli bir yaşa gelince, bu olayın ‘bekleme odası’na gelmiş, girmiş oluyor…”
Sophie’nin Seçimi sinemasındaki “I think we are dying Sophie” (Sophie galiba bizler ölüyoruz) cümlesiyle özetlenebilecek bir ruh halini anlatıyordu.
Tek tek gidiyoruz artık.
Bu işin duygusal yanı.
Ancak yazıda bu duygusallığın çok ötesine geçen çok kıymetli bir rasyonel kısım var. Hedefim onu konuşmak.
12 Eylül’e karşı anayasa taslağı hazırlanırken ortaya çıkan şüphe
Murat Evrak, Tarhan Erdem’i Ecevit hükümetlerinden birinde bakanlık yaparken tanımış. Sonra 12 Eylül Anayasası’na karşı bir anayasa taslağı hazırlanırken bir ortaya gelmişler.
Gerisini onu yazısından aktarıyorum:
“Sonraki yıllarda çeşitli olaylar, gelişmeler Tarhan Bey’le görece daha sık karşılaşmamıza, görüşmemize vesile oldu. Bir aralık ikimiz de bir anayasa projesinin içindeydik: Ana fikri, 12 Eylül anayasasının Türkiye için bir felaket olduğu ve kesinlikle değişmesi gerektiği idi. Fakat onun yerine geçecek anayasanın harcında toplumun bulunması gereğini vurguluyorduk. Bu demokratik anayasanın nasıl bir anayasa olması gerektiği konusunda bütün toplumu tartışmaya davet eden bir kampanya düşünmüştük. Neredeyse her hafta toplanıyor, tartışıyorduk.”
Asıl mevzu bu satırlardan sonra başlıyor:
Murat Evrak’ın parantez içinde yazdığı o tek cümle
“Tarhan Beyefendi Halk Partili bir aile ve bir geçmişten geliyordu. Ancak rastgele bir hususta olmadığı üzere bu bahiste da ‘fanatik’ denecek bir tutumu yoktu. Atatürkçü ideolojinin ‘din’le irtibatlı her türlü yaklaşıma kuşkuyla bakması onun da belli ölçüde paylaştığı bir tavırdı…”
Bu kelamların manası açık:
Belge, Tarhan Erdem’in laiklik konusunda birden fazla CHP’li üzere kararlı bir tavır içinde olduğunu, muhafazakâr kısımların bu hususta atacağı her adıma kuşkuyla baktığını belirtiyor.
Bu yazıda anlatmak istediğim mevzu, işte tam bu satırlardan sonra açılan bir parantez içinde yazılan tek cümle ile tabir ediliyor.
Murat Belge’nin parantez içinde yazdığı o tek cümle motamot şöyle:
“Tayyip Erdoğan’ın bu bahiste gösterdiği performans bunun pekala yerinde bir kuşku olduğunu kanıtladı…”
Bir liberal aydından bu türlü bir cümleyi birinci kez okuyorum
Bu cümleyi, yakın periyot Türk siyasi tarihine “liberal” olarak geçen aydınlardan birinden birinci sefer okuyorum.
Bu aydınların birden fazla 12 Eylül 2010 Referandumu’nda “Evet” oyu kullandığını açıklayan bireylerdi. Siyasi tarihimize “Yetmez ancak evet” hareketi olarak geçen isimlerdi bunlar.
Bana nazaran Murat Belge’nin bu kelamları, tarihi bir itiraf manasına geliyor.
Ama çabucak belirteyim. Bu kelamlar, Murat Belge’nin laiklik ismine yapılan yasaklamaları da hakikat bulduğu manasına hiç gelmiyor. Birebir şeyleri Tarhan Fazilet için de söylüyorum. Hiçbir vakit yasakçı zihniyetleri hakikat bulmadılar.
Yine de CHP’lilerin laiklik konusundaki birtakım telaşlarının hiç de temelsiz olmadığını gösteren bir itiraf bu.
Hayal ettiğimiz ülke bu değildiyse neydi?
2010 referandumun akabinde 12 yıl geçti. Dün Google’a girip, o devir “Yetmez lakin evet” diyenlerin listesine baktım. O kadar çok tanıdık isim var ki…
Ama bugün birden fazla artık yazacak bir yer bulamıyor. Bir kısmı yurtdışında. Çabucak hepsi çok açık bir hüsran yaşıyor.
Hemen hepsi Çetin Altan’ın vefatından evvel söylediği şu cümleyi onun vasiyeti üzere saklıyorlar:
“Hayal ettiğimiz ülke bu değildi…”
Tabii artık şu soruyu sorma vakti geldi:
Hayal ettiğimiz ülke bu değildiyse neydi?
Şüphelerimizde haklıydık fakat o kuşkuları gidermenin yolu da başörtüsünü yasaklamak, üzere baskıcı formüller değildi.
Sanki hepimiz geçmişten gerekli dersleri çıkarıyoruz üzere.
Aradan geçen 20 yıl bize öğretti, laiklik sahiden çok önemli
Aradan geçen 20 yıl bize şunu çok yeterli öğretti:
Laiklik nitekim çok kıymetli.
Ve laikliği en güzel ve en güçlü savunmanın yolu onu yasakçı zihniyetin esaretinden kurtarıp 21’inci yüzyıla yakışır bir hisle savunmak.
Hepimiz bir de merhum Turgut Özal’ın şu cümlelerinin ne manaya geldiğini çok acı deneyimlerimiz ve başımıza gelenlerle öğrendik:
“Bir ülkede refahın, çağdaşlığın, barışın yolu üç hürriyetten geçiyor: Düşünce ve söz hürriyeti, inanç hürriyeti ve teşebbüs hürriyeti…”
Yani gerçek bir demokrasi ile…
Umarım AKP de 20 yıldaki vahim yanılgıları görür
Son 20 yılda bu üç hürriyet de öylesine darbeler aldı ki…
O nedenle Oya Baydar’la birlikte bu cüreti gösteren bir “Yetmez fakat evetçi” olduğu için Murat Belge’yi kutluyorum.
Umarım AKP de artık şu 20 yılda yaptığı vahim yanılgıları itiraf edebilecek bir yüreğe sahip olur.
Umarım Erciyes Üniversitesi yerleşkesinden, ilahiyat fakültelerinin mezuniyet merasimlerinden gelen sesler onlara da bir şey diyordur…
Çünkü muhafazakâr ailelerin çocuklarından da birebir sesler geliyor artık…”