CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci’nin yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na soru önergesi sundu. Gürer, önergesinde; “2021 yılında ülke genelinde kaç çiftçi kayıt sistemine dahil olmuştur? ÇKS başladığı birinci yıl kaç çiftçi, kayıt evrakı almıştır? ” sorularıyla, nüfusun artmasına karşın Çiftçi Kayıt Sistemi’ndeki (ÇKS) çiftçi sayısının azalıp azalmadığını sordu.
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci ise verdiği karşılıkta, 2001 yılında ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayısının 2 milyon 182 bin 767, 2021 yılında ise bu sayının 2 milyon 173 bin 9 olduğunu belirtti.
“Önümüzdeki süreçte tarımda meselelerin artmaması için takviyelerin vaktinde ve gerçek verilmesi gerekiyor”
Gürer, Kirişci’nin karşılığını şu sözlerle kıymetlendirdi: “Çiftçi sayısında azalma görülüyor. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne dahil olanların bir kısmı de takviyelerden yararlanmak için kayıt yaptırdığı için; bu datalar, gerçek çiftçi sayısını yansıtmıyor. 2008 yılında 1 milyon 127 bin kişi Toplumsal Güvenlik Kurumu’nda çiftçi olarak kayıtlıyken, bu sayı 2021 yılında 530 bine düşmüş durumda. 2002 yılında çiftçi borçları 2 milyar 400 bin lira civarındayken, 2022 yılında bu çiftçi borçları 250 milyara erişmiş bulunuyor.
Çiftçi, girdi maliyetlerindeki artışlar nedeniyle para kazanmadığı için tarımdan uzaklaşıyor. 5 milyon hektara yakın tarım yeri artık ekilmiyor. Çiftçi sayımız, nüfus artışına karşın artmıyor, azalıyor. Önümüzdeki süreçte tarımda meselelerin artmaması için takviyelerin vaktinde ve hakikat verilmesi gerekiyor. Çiftçi refahını sağlayacak tedbirlerin alınması ve çiftçilerin tekrar kırsalda üretim yapar hale getirilmesi gerekiyor.
“Çiftçi takviyeleri artırılmalı”
Böyle giderse çiftçi sayımız daha da azalacak. Bunu önlemenin yolu iktidarın alacağı radikal kararlardan geçiyor. Çiftçinin taban fiyatı gerçekçi olarak belirlenmeli. Çiftçi dayanakları artırılmalı. Çiftçi refahı sağlanmalı. Çiftçi çocuklarının tarıma yönelmesinin yolu açılmalı. Aksi takdirde, tarımda sıkıntıların daha da katlanacağı görülüyor. Projeler var, projeler sonuçlanmıyor. Çiftçi keyifli değil. Çiftçi memnun olmayınca toprak ile tohumu buluşturamıyor. Bu da ne yazık ki ülkemizde daha değerli eser almamıza neden oluyor.
“Giderek düşen çiftçi sayısı çiftçinin gelir sarfiyat istikrarının bozulduğunun somut göstergesidir”
Türkiye genelinde Ziraat Odası’nın 4 milyon üye sayısı ele alındığında odaya kayıtlı 2 milyon çiftçinin, Çiftçi Kayıt Sistemi dışında kaldığı görülüyor. Bunun da incelenmesi gereken bir durum olduğu açıktır. 2016 yılında ÇKS’ye kayıt yaptıran çiftçi sayısının 2.267.176 kişi olduğunu devrin Bakanı soru önergeme verdiği karşılıkta açıklamıştı. 2003 yılında 2 milyon 765 bin çiftçi, ÇKS kaydı yaptırırken mevcut bilgilere nazaran ÇKS’li çiftçi sayısının nüfus artışı da dikkate alındığında düşmesinin devam ediyor olması, ülkemizde tarımda çiftçi durumunun güzel gitmediğinin en kıymetli göstergesidir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bilgileri de kayıtlı çiftçi sayısı da 2008’de 1 milyon 127 bin iken çiftçi sayısı 2021 yılının eylül ayında 530 bine kadar düşmesi de çiftçi prim ödeyemediği için rakamsal düşmesinin yansımasıdır. Prim ödemede ve ÇKS’ye kaydolmada giderek düşen çiftçi sayısı çiftçinin gelir sarfiyat istikrarının bozulduğunun somut göstergesidir.
“Çiftçilik sattığı eserden gelir sağlayamadığı için kredi ile döner durumdadır”
2002 yılında 2,4 milyar TL olan çiftçi borcu; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Şurası datalarına nazaran, bankalara 2022 yılı başında 167,7 milyar liraya ererken bugün Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel dala olan borçla birlikte çiftçinin toplam borcu 250 milyar liraya ulaşmış durumdadır. Çiftçilik sattığı eserden gelir sağlayamadığı için kredi ile döner durumdadır. Küçük aile tipi olarak bilinen çiftçilik kırsalda giderek zorlaşmakta, artan girdi maliyetleri nedeni ile çiftçi çiftçilikten soğumaktadır.
ÇKS kayıt yaptıranların yapısal durumu da bu bağlamda ayrıyeten incelenmelidir. Bu incelendiğinde tarla, bağ, bahçe olarak durumun belirtilmesi; sürecin nasıl devam ettiğinin de görülmesi ismine değerlidir. ÇKS’ye kayıtlı tarım alanı ve çiftçi sayısı ziraî takviyelerden yararlanmak için kullanıldığı, bu bağlamda kentlerde yaşayan arazi sahipleri yahut kırsalda yaşayan muhakkak bir kesitin üretim yapmasa bile sisteme kayıt yaparak dayanaklardan yararlandığı da bilinmektedir. Durum bu taraflı de ele alındığında tarımda meselelerin daha da derinleştiği görülecektir. 28 milyon hektar tarım yerinin 23 milyon 100 bin hektara gerilemesi ile çiftçi sayısında azalma paralel bir tarımdan kopuşun göstergesidir.”
