Ahmet Boyacıoğlu
75. yılını kutlayan Cannes Sinema Festivali’nde geçen yıllara nazaran kimi değişiklikler vardı.
‘Marche du Film’, yani sinema pazarı besbelli bir biçimde küçülmüştü. Amerikalılar, Çinliler ve Japonlar pek ortalıkta görünmediler. Pandeminin ve enflasyonun tesiri olabilir. Bir dedikoduya nazaran, geçen yıl şenlikte gösterilen bir belgesel, Çin’in boykotuna neden olmuş. Belgeselin konusu Hong Kong’da yapılan Çin zıddı gösterilermiş. Her ülkenin bir yumuşak karnı var. Şenliğe Türkiye’den katılanların sayısı da geçen yıllara nazaran çok azdı. Euro 16-17 TL olunca Avrupa’ya gitmek zorlaşıyor. Tahminen de bunlar âlâ günlerdir. Yılda yalnızca bir sefer yurt dışına çıkılabilen günleri hatırlayan var mı? Ya da cebinde dövizle yakalananların mahpusa girdiği yılları?
‘CANNES, MİLLETLERARASI KONUKLARIN KATILDIĞI BİR FRANSIZ FESTİVALİDİR’
Neler izledik? Birkaç âlâ sinema dışında program epey vasattı. Güney Fransa, dünyanın en güçlü bölgelerinden biri. Maserati taksi var, gerisini siz düşünün. En ucuz modeli 81 bin 550 euro imiş. (Şimdi bunu okuyup Maseratilerini satmaya kalkanlar olur, yapmasınlar. Yeni bir otomobil çok daha değerliye gelir.) Para ezası çeken insanları anlatan birçok sinema izledik. Dışarıdaki zenginlik ve gösteriş ile beyazperdedeki sefalet hiç birbirine uymuyordu. Sinemalarda bol ölçüde cami, kilise, papaz ve imam vardı. Tesadüf müydü, bilemiyorum. Beşerler dünyevi külfetleri artınca dine mi sığınıyor? Tahminen de öyledir. Tertip, her vakit olduğu üzere berbattı. Birçok kişi bilet bulamazken, salonlarda boş koltuk çoktu.
Şenlikle ilgili en çarpıcı yorumu Latido Films dağıtım şirketinin yöneticisi Antonio Saura yaptı. Kendisi sinemacı bir aileden geldiği (babası Carlos Saura) ve yıllardır bu işi yaptığı için söyledikleri değerli. Tıpkı vakitte Avrupa Sinema Akademisi üyesi olan Antonio, akademi için hazırladığı bir raporda şenlikteki 39 sinemanın Fransız ortak üretimi olduğunu ve bu sayının başka bütün Avrupa ülkeleri sinemalarının toplamından daha fazla olduğunu görmüş. Yorumu: “Cannes, memleketler arası konukların katıldığı bir Fransız şenliğidir.”
‘GÜVERCİNMİŞ, HAYDİ CANIM SEN DE…’
Vakit bulamadığım için yazamadığım bir sinemaya geri dönmeliyim, zira bu kıymetli. Kelly Reichardt’ın yönettiği Amerikan üretimi “Showing Up” yarıştaki sinemalardan biri. Heykel sanatkarı Lizzy, açılacak standına hazırlanıyor. Doğal olarak yaratıcılık gerilimi yaşıyor. Burada sinemaya değerli bir karakter dahil oluyor. Ricky, açık pencereden mutfağa giren güvercine saldırıyor. Ricky, tombalak bir sarman kedi. Kendisini bu taarruz için kınamamak gerek zira kediler içgüdülerine nazaran davranan yaratıklar ve kuşlardan hiç hoşlanmıyorlar. Kızımın iki kedisi olduğu için bu hususta biraz bilgiliyim. Lizzy saldırıyı engelliyor lakin yaralı güvercine yardım etmek yerine, ‘git diğer yerde öl’ diyerek pencereden dışarı atıyor. Sonraki gün büyük bir sürprizle karşılaşıyor, hiç hoşlanmadığı konut sahibi güvercini bulmuş, kırılan kanadını sarmış, üstelik kendi çok meşgul olduğundan (o da bir sanatçı) bakması için Lizzy’ye getiriyor. Al başına belayı. Kedi Ricky bir odaya kapatılıyor, yaralı güvercin veterinere götürülüyor. Fatura 150 dolar, kuş yemi de 3.99. Olağan bu para komşudan isteniyor. Lizzy’nin bir arkadaşı bunu duyunca, ‘Ne gerek vardı ki, biz güvercinleri BB tüfekleri ile vuruyoruz’ diyor. BB tüfeği neymiş diye internete girdim, bizim havalı tüfek dediğimiz, küçük saçma atan bir tüfekmiş, 22 dolara satılıyor, sudan ucuz…
Sinemanın kıymetli karakterlerinden biri olan kanadı kırık güvercin, son sahnede uçup gidiyor, herkes de buna çok seviniyor. Bağlantısız aile ve ‘komşunuzdan nefret ediniz’ temaları üzerine şurası senaryo, aslında güvercin olmasa çok zayıf kalacak. Artık gerçeklere geri dönelim. Şenlikte olduğumuz için dış dünya ile münasebetimizi kesmiş değiliz. Birkaç gün evvel Amerika’nın Teksas eyaletinde silahlı bir hücum sonucu on dokuz ilkokul öğrencisi ve iki öğretmen hayatını kaybetti. BBC’den öğrendiğime nazaran 329 milyon nüfusa sahip ABD’de 400 milyon silah varmış. Artık birtakım siyasetçiler boş boş konuşuyor, ölen öldüğüyle kalıyor. Trump, yaptığı bir konuşmada öğretmenlerin silahlandırılması gerektiğini söylemiş. Bu adam ölünce kesinlikle otopsi yapılıp beyni incelenmeli. Bu güvercin sinemasının direktörü, şayet gözü yiyorsa Amerikan silah lobisi hakkında bir sinema yapsın, biz de kendisini ayakta alkışlayalım. Güvercinmiş, haydi canım sen de.
ÖDÜL MERASİMİ
Ödül merasiminden izlenimleri de yazayım. Heyet lideri Fransız oyuncu Vincent Lindon, merasimin başında bütün üyeleri öptü. Muhakkak ki toplantı gergin geçmiş, barışma öpücükleri. Lindon yaptığı konuşmada heyetin her yıl değişmesine gerek olmadığını, önümüzdeki yıl da grup olarak bu işe talip olduklarını belirtti. Gerisinden da en çok kendi kelamının geçeceğini sandığını lakin sonra yanıldığını anladığını söyledi.
Ödüllere gelince “Kutsal Örümcek” sineması ile En Yeterli Bayan Oyuncu Ödülü’nü alan Zar Amir Ebrahimi’nin İran’a, “Cennetten Gelen Çocuk” ile En Yeterli Senaryo Ödülü’nü alan Tarik Saleh’in de Mısır’a gidemiyor olması enteresan bir tesadüftü. “Kutsal Örümcek”in Ürdün’de, “Cennetten Gelen Çocuk”un da İstanbul’da çekildiğini hatırlatalım. En Yeterli Erkek Oyuncu Mükafatı “Arabulucu”nun başrol oyuncusu Song Kang-ho‘ya gitti. Böylelikle “Arabulucu”nun diğer bir ödül alamayacağını da öğrenmiş olduk.
Heyet Mükafatı, “Sekizinci Dağ” ve “EO” ortasında paylaştırıldı. Mükafatların paylaştırılması heyet toplantısında tartışma çıktığının ispatıdır. “EO”nun direktörü Jerzy Skolimowski sinemasında oynayan eşeklere isimleriyle tek tek teşekkür ederek merasimin en farklı konuşmasını yaptı. Heyet, şenliğin 75. yıl dönümü için bir özel ödül yaratarak Dardenne Kardeşleri de memnun etti. En Yeterli Direktör Mükafatı, şüphelendiği bayana aşık olan bir polisin öyküsünü anlatan “Ayrılma Kararı” isimli sinemanın Koreli direktör Park Chan-wook’a gitti. Heyet Büyük Mükafatı de iki sinema ortasında paylaştırılınca ister istemez heyet üyelerine daha dikkatlice baktım. Kimsenin yüzünde morluk yoktu. Fakat hengame çıktığını artık kesin olarak söylemek mümkün. Lukas Dhont’un yönettiği “Close” için herkes bir ödül beklentisi içindeydi lakin Claire Denis imzalı “Stars at Noon” isimli sineması kimse sevmemişti. Tekrar de Fransız kontenjanının yalnızca bir sinema için kullanılmış olması sevindiriciydi.
Gecenin kazananı “Triangle of Sadness” ile Ruben Östlund oldu. Gösterildiği günden itibaren çok tartışılan, benim çok beğendiğim ve çıkan olumsuz tenkitleri anlamakta zorluk çektiğim “Triangle of Sadness” muhakkak bu yılın üzerinde en çok konuşulan sineması olacak.
