Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik saldırısının akabinde İsrail’in Gazze’ye bombardımanı 15’inci gününde. İki tarafta toplam can kaybı beş bini aştı. Fakat bölgede bulunanlar şiddetin Gazze’yle sonlu kalmadığını ve İsrail işgalindeki Batı Şeria’ya da sıçradığını söylüyor.
Bölgedeki gelişmeleri takip eden birtakım insan hakları kuruluşları, İsrail ordusunun denetim noktalarının ve “uluslararası hukuka aykırı” diye nitelenen İsrail yerleşimlerinin bulunduğu Batı Şeria’da yıllardır Filistinlilere karşı şiddet ve baskı uygulandığını lisana getiriyor.
BBC Türkçe‘ye konuşan İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) İsrail ve Filistin Yöneticisi Omar Shakir, 7 Ekim’den bu yana şiddet ve baskıda artış olduğunu söylüyor.
Bölgedeki sağlam kaynaklara işaret eden Shakir, son günlerde yerleşimci şiddeti sonucu çok daha fazla Filistinli’nin topraklarından ayrılmak zorunda kaldığını, başka taraftan Filistin Mahkumlar Kulübü’nün raporlarına nazaran, gözaltına alınan kişi sayısının neredeyse iki katına çıktığını belirtiyor.
Shakir, “Dünyanın odağı İsrail ve Gazze’de yaşananlarda, bu sırada İsrail güçleri ile yerleşimcilerin Batı Şeria topraklarının denetimini en üst düzeye çıkarma gayelerini ilerletme fırsatını yakaladıkları ve hatta baskıcı ve hukuka muhalif hareketlerini daha da şiddetlendirdikleri açık” diyor.
Batı Şeria’da 900 kişi gözaltına alındı
Filistin Sıhhat Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran Hamas’ın İsrail’e 7 Ekim’de düzenlediği ataktan beri Batı Şeria’da hayatını kaybeden Filistinlilerin sayısı 89’a yükseldi.
Dünyanın birçok yerinde faaliyet gösteren Memleketler arası Çocuklar için Savunma isimli kuruluş, 19 Ekim’de toplumsal medyada yaptığı paylaşımda İsrail güçlerinin son 24 saatte Batı Şeria’da dört Filistinli çocuğu vurarak öldürdüğünü duyurdu.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, ayrıyeten bölgedeki yerleşimcilerin Filistinlilere yönelik şiddetinin arttığını, 6 Filistinlinin silahlı yerleşimciler tarafından öldürüldüğünü ve kimi toplulukların yaşadıkları yerden zorla çıkarıldığını aktardı.
Bunun yanı sıra açıklamada Batı Şeria’daki Filistinlilere ve İsrail genelindeki Araplara yönelik keyfi, yasa dışı gözaltılarda ve makus muamelede artış yaşandığı belirtildi.
Reuters’ın aktardığına nazaran, Batı Şeria’da son iki haftada 900’den fazla Filistinli gözaltına alındı.
BM yetkilileri, “Batı Şeria’da süratle berbatlaşan insan hakları durumundan ve yasa dışı öldürücü güç kullanımının artmasından son derece telaş duyuyoruz” sözlerini kullandı ve devam etti:
“Son 13 günde Batı Şeria’daki pek çok Filistinlinin, hayat kurtarıcı bakım için hastanelere ulaşımları dahil hareket özgürlüğü engellendi. Hareket özgürlüğüne ait kısıtlamalar yasal bir hedefe ulaşmak için gerekli ve orantılı olmalı.”
BM’ye bağlı Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) 20 Ekim’deki açıklamasına nazaran, İsrail güçlerinin geniş çaplı operasyonları nedeniyle Batı Şeria’da Tulkarim ve Parıltı Şems mülteci kampları ile Jiftlik ve El Halil’deki okullar hala kapalı.
Tulkarim ve Işık Şems ile Azzun, Kudüs (Eski şehir), El Halil ve Budrus’ta UNRWA’nın sıhhat merkezleri çalışmıyor.
“Gayri resmi bir yerinden etme politikası”
BBC Türkçe‘ye konuşan ve El Halil’de yaşayan insan hakları aktivisti İssa Amro, Batı Şeria’da “gayri resmi bir yerinden etme” siyaseti uygulandığını, İsrailli askerler ve yerleşimcilerin insanları korkutarak kimi bölgeleri terk etmeye zorladığını söylüyor.
Amro, yaklaşık 500 Filistinlinin İsrail denetimindeki C Bölgesi’nden ayrıldığını, El Halil’de komşularının bir kısmının konutlarını terk ettiğini belirtiyor.
7 Ekim’den bu yana bölgede sokağa çıkma yasağı olduğunu ve insanların kaygı içinde yaşadığını söyleyen Amro, “Akrabaları yahut parası olanlar gidiyor. Öbürleri de seçenekleri olsa gideceklerini söylüyor. Çıkıp balkonda oturmamız bile yasak, çamaşır asmak için çatıya çıktığınızda aşağıdan bağırıyorlar” diyor.
Geçtiğimiz saatlerde meskeninin önünde bir anne, baba ve çocuğun bölgeden ayrılmak için sokağa çıktığını anlatan Amro, “Sokaktaki askerler aileye silah doğrultup konutunuza girin yoksa sizi vuracağız dediler” diyor.
Amro birebir vakitte birçok yerleşimcinin asker üniforması giydiğini, bu yüzden yerleşimciler ile askerleri ayırt etmenin sıkıntı olduğunu belirtiyor.
İsrail’in çok sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, 9 Ekim’de yaptığı açıklamada İsrail sonları ve Batı Şeria’daki yerleşimler etrafında konuşlanmış sivil “güvenlik ekiplerine” dağıtmak için 10 bin silah alınacağını duyurdu.
Times of Israel’in haberine nazaran Ben-Gvir, 4 bin silahın halihazırda temin edildiğini ve derhal bölgede dağıtılacağını söyledi.
İsrail’de yayımlanan Haaretz gazetesi, bu yılın başında İsrail Ulusal Güvenlik Bakanlığı’nın yeni açıklanan datalarına atıfta bulunarak Batı Şeria yerleşimlerinde silah sahipliği oranı ülkenin geri kalanına nazaran değerli ölçüde yüksek olduğunu aktarmıştı.
Geçtiğimiz günlerde Reuters’a konuşan İsrail ordusu sözcüsü Yarbay Jonathan Conricus, Hamas’ın Lübnan sonu ve Batı Şeria da dahil olmak üzere “İsrail’i iki yahut üç cepheli bir savaşa sokmaya çalıştığını” ve “tehdidin arttığını” söyledi.
“Biz Hamas değiliz”
İsrail, günlerdir süren diplomatik görüşmelerin akabinde Batı ülkelerinin takviyesiyle Gazze’ye yönelik kara harekatına hazırlanıyor.
İsrailli başkanlar, Hamas’ın yer yüzünden silineceğini ve Gazze’nin asla eski haline dönmeyeceğini ilan etti.
Ancak Batı Şeria’da yaşayanlar, İsrail ordusunun ve yerleşimcilerin artan baskısının İsrail’in savaş gayelerine alışılmamış olduğunu söylüyor.
İsrail ordusunun Hamas’a karşı savaştığını söylediğini lakin kendisinin ve öteki sivillerin büyük kısmının Hamas olmadığını vurgulayan insan hakları aktivisti Amro şöyle konuşuyor:
“Yerleşimciler savaşı, Filistinlileri bu bölgelerden sürmek istikametindeki siyasi hayallerini gerçekleştirmek için kullanıyor.”
7 Ekim öncesi Batı Şeria
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) İsrail ve Filistin Yöneticisi Shakir, İsrail’in Batı Şeria’da yıllardır, hukuka ters cinayetler ve yargısız infazlar da dahil olmak üzere “sistematik olarak çok güç kullandığını” ve yalnızca hayati tehdit kelam konusu olduğunda ateş etme istikametindeki memleketler arası insan hakları gerekliliklerine uymadığını söylüyor.
Shakir, 7 Ekim öncesinde dahi Batı Şeria’da Filistinlilere yönelik gibisi görülmemiş seviyede şiddet ve baskı olduğunu ve rekor sayıda Filistinlinin öldürüldüğünü belirtiyor.
“Bu, BM’nin vefatları sistematik olarak kaydetmeye başlamasından beri görülen en yüksek sayıydı. 7 Ekim’den evvel tüzel yargılama yahut tutuklama olmadan gözaltında bulunan Filistinliler de en yüksek sayıya ulaşmıştı” diyen Shakir şöyle devam ediyor:
“İsrailli yerleşimcilerin şiddeti de önemli halde arttı. 2023’ün birinci sekiz ayında, BM’ye nazaran günde üç yerleşimci şiddeti olayı yaşandı. Bu geçen sene günde ikiydi”.
Reuters, 17 Ekim’deki Gazze’deki El Ehli Hastane patlamasının akabinde, Batı Şeria’daki Ramallah’ta Filistinlilerin Mahmud Abbas’ı protesto ettiğini yazdı. Filistin polisi göstericilere göz yaşartıcı gaz ve ses bombasıyla karşılık verdi.
Batı Şeria’da yıllardır Mahmud Abbas’a karşı memnuniyetsizliğin yükseldiği belirtiliyor. Shakir, “Filistin otoritesinin de bir müddettir Filistinlilere sistematik formda keyfi tutuklama ve azap yaptığını biliyoruz” diyor.
