Anayasa Mahkemesi, İç Hastalıkları ve Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Canan Karatay’a televizyon programlarındaki şeker yükleme testine ait tıbbi içerikli açıklamaları nedeniyle 15 gün süreksiz olarak meslekten alıkoyma cezası verilmesini, tabir özgürlüğünün ihlali saydı.
Mahkemenin kararına nazaran, Karatay, 2014 ve 2015’te katıldığı 7 farklı televizyon programında gebelere şeker yükleme testi yapılmaması gerektiği istikametinde ve yapan hekimleri eleştiren açıklamalarda bulundu. Bunun bilhassa anne karnındaki bebeklere ziyan verdiğini savunan Karatay, anne ve bebeklerin sıhhatine ait bilgilerin kendisine ilişkin kitapta yer aldığını belirtti.
Kelam konusu yayınlar üzerine İstanbul Tabip Odası Onur Heyeti, Karatay hakkında disiplin soruşturması başlattı. Soruşturma sonunda Karatay’a 15 gün müddetle süreksiz olarak meslekten men cezası verildi. Türk Tabipler Birliği Yüksek Onur Heyeti da kararı onadı.
Karatay, ceza kararının iptali istemiyle açtığı davanın Ankara 12. Yönetim Mahkemesince, yaptığı istinaf müracaatının da bölge yönetim mahkemesince reddedilmesi üzerine Anayasa Mahkemesi’ne hak ihlali teziyle ferdi müracaat yaptı.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 26’ncı hususunda teminat altına alınan tabir özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti. Ayrıyeten mahkeme, yine yargılama yapılmak üzere kararın Ankara 12. Yönetim Mahkemesine gönderilmesini kararlaştırdı.
KARARIN MÜNASEBETİ
Anayasa Mahkemesi’nin kararında, Anayasa’nın 26’ncı hususuna nazaran herkesin tabir özgürlüğünün bulunduğu, bunun lakin kanunda belirtilen koşullarda sonlandırılabileceği, Karatay’ın açıklamaları nedeniyle cezalandırılmasının da söz özgürlüğüne müdahale manası taşıdığı kaydedildi.
Sıhhat alanında yanlış bilgilerin yayılmasını önlemek için aksiyon planları geliştirme ve uygulamanın devletin olumlu yükümlülüklerinden olduğuna işaret edilen kararda, “Hiç elbet yanlış bilgilerin yönetilmesi de sıhhat siyasetlerinin asıllı bir modülünü oluşturmaktadır. Ama bunu yaparken devlet, tabir özgürlüğüne de hürmet göstermelidir.” denildi.
Karatay’ın, uzmanlık dışı bir bahiste tıbbi kıymetlendirme yaptığı gerekçesiyle cezalandırıldığı, açılan davanın ise reddedildiği anımsatılan kararda, “Başvurucu bir kardiyoloji ve iç hastalıkları uzmanı olduğu üzere genel olarak Türkiye’nin bilinen akademisyen ve bilim insanlarındandır. Bu kapsamda tıp alanında yaşanan gelişmelerin müracaatçının ilgi alanında olduğunda kuşku yoktur.” tabirleri yer aldı.
Karatay’ın, gebelikte 24 ila 28’inci haftalar ortası uygulanan şeker yükleme testinin anne ve çocuğa ziyan verdiği tarafındaki görüşünü herkesin anlayabileceği bir lisanda anlattığı belirtilen kararda, “Başvurucunun kimi sözlerinin meslektaşlarını eleştirdiği hatta abartıya kaçtığı kabul edilse bile bir bilim beşerinin yerine geçip muhakkak bir durumda kullanılacak tabir halinin ne olacağını belirlemek yargı mercilerinin misyonu olmamalıdır.” değerlendirmesi yapıldı.
“İfade özgürlüğü, büyük ölçüde tenkit özgürlüğünün garanti altına alınmasını hedeflemektedir.” tabirine yer verilen kararda, birey ve toplum hayatı için hayati problemlerin tartışılması bağlamında açıklanan sözlerin sert olmasına ve polemik içermesine daha fazla tolerans gösterilmesi gerektiği, ayrıyeten açıklamalara müdahalelerin, münasebeti olarak kullanılmaması gerektiği bildirildi.
Kararda, Karatay’ın, şeker yükleme testine ait daha ayrıntılı bilgilerin kitabında yer aldığını belirtmesinin reklam olarak kabul edilmesinin de “hekimlere reklam yasağı” ile ulaşılmak istenen gayenin ötesine geçtiği, bunun, “ifade özgürlüğü alanının dolaylı olarak daraltılması” manasını taşıdığı vurgulandı.
Bilim insanlarının ve akademisyenlerin her söylediklerinin mutlak yanlışsız kabul edilemeyeceği lakin alternatif bakışların herkes için daha yanlışsız düşünme imkanı yarattığının bir gerçek olduğu belirtilen kararda, “Başvurucunun anne ve çocuk sıhhati üzere hayli kritik ve hassas kabul edilen bir sıkıntıda dahi en güçlü görüşlere bile karşı çıkabilmesi bireyler, toplum ve ülke için hayati derecede kıymetlidir.” denildi.
Anayasa Mahkemesi’nin kararında, mahkemelerin ret kararlarında, Karatay’ın açıklamalarının anne ve çocuk sıhhati için oluşturduğu tehdidin somut olarak ortaya konulmadığı, müracaata bahis sözlerin detaylı formda incelenmesine de itina gösterilmediği belirtildi.
Karatay’ın cezalandırılmasının demokratik toplum sisteminin gereklerine uygun olmadığı aktarılan kararda, şunlar kaydedildi:
“Başvurunun bütün şartları göz önünde tutulduğunda müracaatçı hakkında 15 gün müddetle süreksiz olarak meslekten men üzere ağır bir disiplin cezası verilmesi ile Anayasa’nın 26. unsurunda muhafaza altında olan tabir özgürlüğüne yapılan müdahalenin daha ağır basan bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediği üzere orantılı da olmadığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan münasebetlerle müracaata husus demokratik toplum tertibinin gereklerine uygun olmayan müdahalenin Anayasa’nın 26. unsurunda teminat altına alınan söz özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verilmesi gerekir.”
(HABER MERKEZİ)
