Günsu Durak
ANKARA- Toplumsal Demokrasi Derneği ve Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği “21. Yüzyılda Demokrasiye Yönelik Tehditler: Otoriter Popülizmin Yükselişi” başlığıyla toplumsal demokrasi sempozyumu düzenledi. Üç oturum formunda planlanan sempozyumuna açılış konuşmacıları olarak Toplumsal Demokrasi Derneği Genel Lideri Sami Doğan, Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği Türkiye Temsilcisi Henrik Meyer, Almanya Toplumsal Demokrat Partisi (SPD) Milletvekili, Dış Siyasetler Sözcüsü Nils Schmid ve CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke katıldı.
‘KAYBEDENLER İŞÇİLER VE FAKİR HALK’
Sempozyumun açılış konuşmacılarının birincisi Toplumsal Demokrasi Derneği Genel Lideri Sami Doğan oldu. 21. Yüzyılda otoriter rejimlerin iktidara gelişlerinin ve başkanların siyasetleri ortasında benzerlikler olduğunu, bu toplumlarda eşitsizliklerin arttığını ve kutuplaşmaların sertleştiğini, “elitlerle halkın” karşı karşıya geldiğini tabir eden Doğan, “Küreselleşmenin kazananları beşli çeteler, oligarklar olurken, kaybedenleri ise işçiler ve fakir halk” dedi. Doğan, uygulanan siyaset benzerliklerini ve bu benzerlik karşısında toplumsal demokratların pozisyonunu ve maksatlarını şu formda açıkladı:
“Öncelikle parlamentoları, medya ve sivil toplum örgütlerini etkisiz hale getiriyor ve yargıyı siyasallaştırıyorlar. Popülist iktisat siyasetlerini hayata geçiriyorlar. Bu tanımlamalar, bizim nasıl bir ülkede yaşadığımızın da çok açık göstergeleri. Biz toplumsal demokratlar olarak bu türlü bir rejimle yönetilmeye karşı çıkıyoruz. Pekala biz nasıl bir ülkede yaşamak istiyoruz? Biz toplumsal demokratlar, cumhuriyetin yaşatılmasını, laik, demokratik ve toplumsal hukuk devletinin güçlendirilmesini, ülkemizin bağımsızlığının korunmasını vazgeçilmez amaçlar olarak görüyoruz. Toplumsal adaletin gereği olarak toplumdaki bütün eşitsizliklere karşı çıkıyoruz.”
‘2023 SEÇİMLERİ BİR FIRSAT’
Bu gayelerle birlikte demokrasilerin örgütlü toplumlarda kalıcı olduğunu söz eden Sami Doğan, “Sosyal demokratlar olarak, özgürlük, eşitlik, adalet, dayanışma ve doğayı koruyan siyasetlerin hayata geçirildiği bir Türkiye istiyoruz” diye vurguladı. Bu gayesi gerçekleştirmek için 2023’ün fırsat olduğunu belirten Doğan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“2023 seçimleri bir açıdan daha kıymetli. Geçtiğimiz günlerde Gezi’nin yıldönümünde Gezi’ye katılan halkımızı, bilhassa bayanları ‘sürtük’ olarak nitelendiren anlayışın burnunu sürtmek için bir fırsat olabilir. Biz toplumsal demokratlar olarak bugün ülkemizde var olan anti-demokratik idareye ve tek adam rejimine karşı korkmadan, yılmadan, umudu örgütleyerek çabaya devam edeceğiz. 2023’te Cumhuriyet’in yüzüncü yılında yapılacak seçimler ülkemiz için demokrasi güneşinin yine doğacağı seçimler olacaktır. “
‘İYİMSER OLMAK İÇİN NEDENLERİMİZ VAR’
İkinci konuşmacı Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği Türkiye Temsilcisi Henrik Meyer sempozyuma gerçekleşen iştirakten duyduğu memnunluğu lisana getirerek başladı. Meyer, sempozyumun konusunun yalnızca Türkiye için değil, Almanya, Fransa, ABD, Brezilya ve Macaristan üzere çok sayıda ülke için de “bugünü anlamak ve geleceği inşa etmek” için kıymetli olduğunu söz etti. Meyer kelamlarını şu biçimde bitirdi:
“Otoriter popülizmin çok sayıda ülkede örneği var lakin otoriter popülizme karşı muvaffakiyete ulaşan ülke sayısı çok az. Tüm dünyada bu türlü bir eğilim var. Otoriterlik yükseliyor, popülizm yükseliyor. Tekrar de optimist olmak için nedenlerimiz var. Popülizmin Almanya’daki aktörleri yakın vakitte toplumsal takviyelerini büyük ölçüde yitirdiler. Bunun çok yakın vakitte Türkiye’de de bu türlü olacağını düşünmek için çok neden var. Demokrasi uğraşında başarılı olmanızı diliyorum. “
‘OTORİTER GÜÇLER KARŞISINDA DURUŞ ALINMASI GEREKİYOR’
Meyer’ın akabinde Almanya Toplumsal Demokrat Partisi (SPD) Milletvekili, Dış Siyasetler Sözcüsü Nils Schmid kürsüye geldi. Otoriter popülizmin yükselişinin tüm dünyayı ilgilendiren bir bahis olduğunu belirten SPD’li Schmid, artan otoriter popülizm eğiliminin tabiata bağlı bir kanun olmadığını, toplumda ve bilhassa siyasi etraflarda bu durumla gayret etmenin gerekliliğini vurguladı. Konuşmasında Almanya’daki siyasi çabayla ilgili yaşanan tartışmalara sıklıkla değinen Schmid, Federal Meclis seçimlerinde ve eyalet seçimlerinde çok sağ AfD partisinin oylarında gerileme olduğunu, kendi seçim bölgesinde de çok sağ ve radikal partilerin yükselişinin önüne geçildiğini tabir etti. SPD’li Schmid, Almanya’daki bu öne geçişin ögelerini ve demokratik güçlerin popülist güçlerin önüne nasıl geçebileceğine dair şu halde konuştu:
“Sizinle 3 bilgi paylaşmak istiyorum. Bu çabanın gerekliliklerinin birincisi demokrasinin güçlü olması. Bunu bilhassa kurum ve kuruluşların güçlü olması ve birebir vakitte yasal bir teminata sahip olmalarıyla sağlarız. Güçlü meclislerle, parlamentolarla, güçlü bir anayasal altyapıyla ve birebir vakitte güçlü olan kurum ve kuruluşlarla bunu Almanya’da deneyimledik. Tıpkı vakitte söz özgürlüğü ve bağımsız yargı da gerekli. İkinci öge ise, güçlü anayasal bir taban üzerinde bu tıp popülist ve çok sağ (anti-semitist ve anti-demokratik) olan partilerle çabadır. Gayret bu partilerle asla iş birliği ve kesinlikle bir paydaşlık olmadığı manasına geliyor. Bu halde otoriter güçler karşısında duruş alınması gerekiyor.”
‘YENİ NİZAM İNŞASI BİR ZORUNLULUK’
Türkiye’nin karanlık ve güç bir periyottan geçtiğini, bunu aşmak için büyük bir dönüşüme muhtaçlık duyulduğunu ve bu sebeple yeni kürsüler açmanın gerekliliğini tabir ederek konuşmasına başlayan CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke açılış için kürsüye gelen son konuşmacıydı.
Türkiye’nin içinde bulunduğu durumu “çok boyutlu kriz” olarak tanımlayan CHP’li Böke, bugün yaşananların yalnızca bir demokrasi buhranına sürüklenmek olmadığını, siyaset kurumlarının yıkıldığını, ekonomik derin bir buhrana sürüklenmenin yanı sıra kutuplaştırıcı siyasetle toplumun toplumsal buhrana da sürüklendiğini belirtti ve “Yeni bir tertip inşasının artık bir seçenek değil bir mecburilik olduğuna işaret ediyor” dedi.
‘TAHRİBATI GİZLEMEK İÇİN YIKILMIŞ DEMOKRASİ’
Demokrasiye karşı tehditlerin ekonomik ve siyasi yapı olmak üzere iki temel sütuna dayandığını vurgulayan CHP’li Böke, “Önce bu ekonomik yapıyı, akabinde da bu ekonomik yapının yarattığı tahribatı gizlemek için yıkılmış olan demokrasiyi konuşmak istiyorum” dedi. Umudun, bu analizi yaptıktan sonra gelecek olan reçeteyle belirginleştiğini tabir eden CHP’li Böke, demokrasi yıkımının temelinde neoliberal sistemin yattığını söyledi.
CHP’li Böke, neoliberal nizama karşı toplumsal demokratların, ortak gelecek yaratmak için dayanışmanın kıymetini, gerekliliğini ve ekonomik yapının ise kamu faydası için ne kadar elzem olduğunu bildiklerini belirtti.
‘NEFRET TOHUMU SAÇAN SİYASİ LİSAN TÜRKİYE’Yİ TAHAKKÜM ALTINA ALDI’
Neoliberal tertibin Türkiye’de 1980’lerden başlayarak adım adım inşa edildiğini söyleyen CHP’li Böke, ‘tek başına var olma’ anlayışına giden süreci şu halde anlattı:
“Türkiye’de 1980’lerden beri adım adım inşa edilmiş, 2000’lerde AKP iktidarıyla günden güne derinleştirilmiş ve 2018 yılında tek adam rejimine geçişle perçinlenmiş olan neoliberal ekonomik sistemin yıkımını yaşıyoruz bugün. Ortaya çıkmış olan yıkımın yarattığı toplumsal adaletsizliğe halk itiraz edemesin, ortaya çıkmış olan derin fakirleşmede buluşmuş olan milyonlar dayanışarak yeniyi inşa etmeyi talep edemesin diye, halk kendi ödediği vergilerin, hukuk ve adalet çerçevesinde hesabını soramasın diye, neoliberal nizam devam etsin diye hukuk yıkıldı, demokrasi yıkıldı, toplumu toplum yapan bir ortada yaşama anlayışını yok edecek ayrıştırıcı, kutuplaştırıcı hatta nefret tohumlarını toplumun üzerine saçan bir siyasi lisan Türkiye’yi tahakkümü altına aldı.”
CHP’li Böke süreci değerlendirdikten sonra “Eğer 21.yy’da demokrasiyi inşa edecek ve toplumsal barışı var edeceksek neoliberal ekonomik sistemin yerine hak temelli, kalkınmacı, yeni bir ekonomik sistemi de kesinlikle var etmemiz gerekiyor” diye konuştu.
‘TÜRKİYE’DE ÖNEMLİ BİR FAKİRLEŞME VAR’
Türkiye’de milyonlarca insanın açlığa mahkûm edildiğini, büyük bir barıma kriziyle karşı karşıya olunduğunu, ağır bir hayat pahalılığı ve enflasyon meselesinin olduğunu tabir eden Böke, “Ciddi ve derin bir fakirleşme var. 75 milyar lira halkın gereksinimlerini gidermek için değil, bir avuç rantçı yandaşı zenginleştirmek için kullanılıyor. Bir mukadderat olarak değil, bize dışarıdan dayatılmış bir mecburilik olarak değil, iktidar gücünü elinde tutanların bütçe yaparken açık bir siyasi tercih sonucunda 75 milyar lira bir avuç yandaş şirkete aktarılıyor” dedi.
Öte yandan, halkın kelam sahibi olmasının ise popülist siyasetin kutuplaştırıcı lisanı ile engellendiğini tabir eden CHP’li Böke “Etnik kimliğimiz, inancımız, ömür biçimimiz ne olursa olsun tıpkı minimum fiyatta buluşuyoruz. Birebir hayat pahalılığının altında eziliyoruz. Çocuklarımız için, bu toplumun geleceği için tıpkı gelecek telaşında buluşuyoruz fakat bu itirazda buluşursak sistemi değiştireceğimizi bilen güçler, itirazın istikametini kendilerinin tanımladığı ‘ötekiye’ düşmalığa yöneltmeye çalışıyorlar” diye konuştu.
‘TOPLUMSAL BARIŞI VE HUKUK NİZAMINI KESİNLİKLE KURACAĞIZ’
Son olarak toplumsal demokratların ve CHP’nin sorumluluğu ile ilgili CHP’li Böke, temel sorumluluklarının farkında olduklarını belirterek şunları söyledi:
“Bizler neoliberal ekonomik nizamın yerine hak temelli, kalkınmacı ve üreten, üreterek birlikte zenginleşen, zenginliğini eşitlikçi ve kapsayıcı bir anlayışla paylaşan yeni bir toplumsal adaletli bir tertibi kesinlikle kuracağız. Bizler halkın ödediği vergilerin nereye harcanacağına dair kelam sahibi olacağı, nereye harcandığının hesabını soracağı, hukuk devletini ve halkın temsilcilerinin halk ismine bütçeyi yapacağı güçlü parlamenter sistemi kesinlikle kuracağız. Bizler toplumu birbirinden ayrıştıran bu siyaset karşısında bugünden toplumu barıştıran, buluşturan, tüm kimlikleri gören ve herkesin özgürlüğünü garanti altına alan bir toplumsal barışı ve bunun hukuk nizamını kesinlikle kuracağız.” ( DUVAR)