Mike McRae
Hiçbir şey bir beyaz cücenin yok oluşu kadar gösterişli olamaz Termonükleer kendini imha Mecidiyeköy Escort hareketleri kozmosta görülebilecek en güçlü patlamalar ortasındadır ve yıldızı ihtişamlı bir alev halesi içerisinde varoluşa veda etmeye zorlarlar Yeni bir keşif kimi beyaz cücelerin cansız bir performansla meyyit taklidi yaptıklarını Mecidiyeköy Escort Bayan lakin daha sonra eskisinden çok daha ışıltılı bir biçimde parlamayı sürdürdüklerini teyit etti
İLK OLARAK ON YIL EVVEL GÖZLEMLENDİ
SN 2012Z ismi verilen süpernova on yıl evvel yakınlarda bulunan bir Escort Mecidiyeköy sarmal galaksi olan NGC 1309 da ortaya çıktı ve kısa bir mühlet evvel yapılan tüm hesaplamalara nazaran yok olduğunun işareti olması beklenen son bir performansla parladı Konukçu galaksinin imajları yıllar öncesine dayandığı için hangi yıldızın patlama yaşadığını bulmak günümüzde artık boş olan alanları saptamak için daha sonraki imgeleri incelemeyi gerektiriyordu
Kaliforniya Üniversitesi nin Santa Barbara Kampüsü nde astronom olan Curtis McCully En son Hubble dataları elimize geçtiğinde iki şeyden birini görmeyi bekliyorduk Ya yıldız büsbütün yok olmuş olacaktı ya da hâlâ orada duracaktı yani patlamış durumdaki yıldız artık patlamadan evvelki manzaralarda gördüğümüz yıldız olmayacaktı diyor Hiç kimse hayatta kalarak eskisinden daha parlak hale gelen bir yıldızı görmeyi beklemiyordu Bu gerçek bir bilmeceydi
Ne kadar beklenmedik olsa da aslında müşahede büsbütün eşsiz değildi ve beyaz cüce yıldızlar kelam konusu olduğunda vefattan sonraki hayatın o kadar da tuhaf bir şey olmadığına ait artan bir ispat kümesine katkıda bulundu
SÜPERNOVALAR NASIL OLUŞUYOR
Güneşimizin kütlesine sahip olan bir yıldız son helyum kesimlerini karbon ve oksijene dönüştürdüğünde çökerek dünyamızın büyüklüğünde ağır beyaz ve sıcak bir küre haline gelir Daha büyük elementler yaratmak için gereken kütle olmadan bir mühlet kaynar ve sonunda donuk siyah bir yumru haline gelene dek çok çok uzun bir vakit zarfında soğur Şayet bu kadar tükenmiş haldeki bir yıldız çekirdeği yakınlardaki yörüngede dönen cömert bir eşlikçi yıldıza sahipse ondan biraz fazladan gaz çekeceği için ömrü daha uzun olabilir
Öte yandan kritik bir eşikte bütün bu fazladan kütle kazanımı karbonu füzyona zorlama riski taşır ve göz açıp kapayıncaya dek devasa ölçülerdeki enerjiyi açığa çıkaran ve yıldızı Tip Ia süpernova ismiyle bilinen bir süreçte modüllerine ayıran denetimsiz bir yansımaya yol açar Birden fazla vakit geçmişte bir beyaz cüce tarafından işgal edilen alanda kayda kıymet bir şey kalmaz geride sırf uzayda sürüklenen ve artık radyasyonla aşikâr meçhul parlayan genişleyen bir yıldız tozu bulutu kalır Bu özel patlamalar o kadar sistemlidir ki neredeyse hepsi kabaca tıpkı parlaklıkta yanar ve bu durum onları kozmostaki araları ölçmek için kullanışlı bir hale getirir
AYKIRI ÖRNEKLER DE MEVCUT
Bununla birlikte patlamaların tamamı o kadar da tertipli değildir Daha yaygın görülen Tip Iax süpernova havai fişeklere daha az benzeri ve bundan fazla nispeten donuk bir inilti içinde yavaşça patlayarak bir hayal kırıklığı yaratır Bu daha az etkileyici süpernovaların bir adım sonrasında tespit edilen ve kalın bir fotosferin ayırt edici özelliklerine sahip olan yüksek yoğunluklu husus belirtileriyle çok fazla yıkıcı olmayabilirler
Kendi süpernovasının akabinde öfkeyle etrafa yayılan SN 2012Z yi keşfetmek pek çok durumda olmasa da beyaz cücelerin termonükleer bir duruma geldikten sonra dahi parçalanmadan hayatta kalabileceğine ait çok az kuşku bırakıyor
ÖLÜMDEN SONRA PARLAK BİR YAŞAM
Bu özel yıldızın neden sırf kendini parçalamakla kalmayıp birebir vakitte daha da parlak bir halde hayata geri döndüğü tam manasıyla gizemli bir sorun Keşfi gerçekleştiren araştırmacılar patlamanın sırf bir şeyleri karıştırdığını ve var olan materyalin daha az ağır daha şişirmiş bir forma geri dönmesine imkân tanıdığını düşünüyorlar Daha büyük bir hacme eriştiği için beyaz cücenin soğuyan kalıntıları her zamankinden daha parlak görünecek
McCully Tip Ia süpernovaları açısından tesirleri çok derin diyor Süpernovaların en azından sona kadar büyüyebileceğine ve patlayabileceğine şahit olduk Buna rağmen patlamalar cılız kalıyor en azından bir kısmı bu türlü Bundan sonra anlamamız gereken şey bir süpernovanın başarısız olmasına ve Tip Iax e dönüşmesine neyin sebep olduğu ve Tip Ia bağlamında neyin başarılı olduğu
Araştırma The Astrophysical Journal da yayınlandı
Yazının özgünü Science Alert sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan